Tramwajarze obradowali w Poznaniu

Przez dwa dni Poznań był stolicą komunikacji miejskiej. W dniach 17-18 maja obradowano tu w ramach posiedzenia Komisji Taboru Tramwajowego Izby Gospodarczej Komunikacji Miejskiej. Spotkanie zgromadziło ponad setkę specjalistów z branży, byli wśród nic przedstawiciele kadr zarządzających największymi przedsiębiorstwami komunikacyjnymi w kraju, producenci pojazdów i dystrybutorzy części zamiennych.

Obrady Komisji zorganizował IGKM przy współpracy z Miejskim Przedsiębiorstwem Komunikacyjnym w Poznaniu Sp. z o.o. i Solaris Bus &Coach. Głównym tematem spotkania były techniczne, technologiczne i użytkowe aspekty nowego tramwaju niskopodłogowego, którego prototyp jeździ już po poznańskich torach. Rozmawiano ponadto m.in. o kwestiach związanynch z bezpieczeństwem. Temat bezpieczeństwa komunikacji tramwajowej stał się w ostatnich tygodniach mocno aktualny –chociażby w kontekście niedawnych wypadów w Łodzi czy Poznaniu.

Przegubowiec spod znaku Solaris zdominował poznańskie obrady. Pierwszego dnia posiedzenia Komisji odbyła się oficjalna prezentacja Tramino, przy udziale zaproszonych gości i przedstawicieli mediów. Po prezentacji uczestnicy spotkania IGKM wybrali się na wycieczkę do Bolechowa. Zwiedzano tam zakład produkcyjny Solaris Bus &Coach.

Obrady kontynuowano po powrocie z wycieczki, w hotelu zlokalizowanym w bezpośrednim sąsiedztwie poznańskiego jeziora Malta. Jak pierwszy głos zabrał Prezes Zarządu i Dyrektor Naczelny Miejskiego Przedsiębiorstwa Komunikacyjnego w Poznaniu Sp. z o.o., Wojciech Tulibacki. Przewoźnik obchodzi w tym roku 130-lecie funkcjonowania komunikacji miejskiej w Poznaniu, w prelekcji nie mogło zabraknąć krótkiej historii komunikacji miejskiej i najważniejszych w jej rozwoju wydarzeń. W najbliższych latach MPK otrzyma potężny „zastrzyk”nowego taboru. Realizowane są duże dostawy autobusów –w wyniku dwóch przetargów dostarczonych zostanie łącznie 100 pojazdów, z czego 25 już jeździ po mieście, pojawi się ponadto 40 nowych tramwajów. Po zakończeniu eksploatacji autobusów wysokopodłogowych (co miało miejsce w styczniu 2010 r.), nowe dostawy oznaczają początek wymiany na nowsze już eksploatowanych Neoplanów i MAN-ów.

Do autobusów wyprodukowanych w latach 1996-1997 nawiązywał podczas spotkania także Przewodniczący Rady Nadzorczej Solaris Bus &Coach, Krzysztof Olszewski. 72 spośród 122 dostarczonych wówczas do MPK Poznań pojazdów zmontowano w Bolechowie –a obecna pozycja Solarisa to między innymi efekt zamówień, jakie w drugiej połowie lat 90. realizował ówczesny Neoplan Polska. Krzysztof Olszewski wspominając ważne momenty w rozwoju firmy, podkreślał także rolę polskich specjalistów w tworzeniu nowoczesnych, innowacyjnych rozwiązań. Pierwszy autobus spełniający normę EEV dostarczyła do niemieckiego klienta właśnie firma Solaris, a Urbino było ponadto pierwszą seryjnie produkowaną w Europie konstrukcją hybrydową. A co dalej? W ostatnich miesiącach byliśmy świadkami powołania do życia dwóch nowych produktów (Tramino, InterUrbino), to jednak nie koniec. Wraz z dalszym rozwojem napędów i technologii, bolechowska fabryka zbudować ma już za kilka lat w pełni funkcjonalny autobus elektryczny. W imieniu Solaris Bus&Coach głos zabrał także Piotr Wanielista. Prelekcja poświęcona była przede wszystkim techniczno-użytkowym parametrom tramwaju marki Solaris (więcej o Tramino S100 i Tramino S105p –w osobnym artykule).

Ważną częścią obrad była prezentacja Przewodniczącego Komisji Tramwajowej, Dyrektora Przewozów Tramwajowych MPK Poznań Sp. z o.o., Jana Firlika. Dotyczyła ona zakupów wagonów tramwajowych realizowanych w Polsce w latach 2008-2010 i związanych z nimi trendów. Pomimo trudnej sytuacji gospodarczej, obserwowane jest bardzo duże zainteresowanie tematyką. Z jednej strony wynika to z dostępności środków unijnych –znacznie ułatwiających realizowanie dużych inwestycji, z drugiej –ciągłym starzeniem się taboru, które wymusza szybką jego wymianę.

Jakie są typowe cechy zamawianych przez polskich przewoźników wagonów? Są to zwykle wagony jednoprzestrzenne (3- lub 5-członowe), o długości całkowitej z przedziału 30-33 metrów. Standardem jest szerokość pudła 2,40 metra, „wyłamuje się”tu jedynie Wrocław z nieco szerszymi tramwajami Skoda (2,46 m). Zauważalna jest przewaga rozwiązań całkowicie niskopodłogowych, nie brakuje jednak także rozwiązań o około 60-procentowym udziale niskiej podłogi. Jako całkowicie niskopodłogowe liczone są także wagony z charakterystyczną „falą”, czyli takie, w których podłoga wznosi się lekko nad wózkami, przejścia wewnętrzne są jednak pozbawione stopni. Standardem jest dziś napęd AC, osie rzeczywiste czy elektroniczne systemy informacji pasażerskiej. Coraz częściej pojawia się klimatyzacja –jeszcze kilka lat temu uważana za zbędną ekstrawagancję. Zwykle tramwaje zamawiane są wraz z pakietem serwisowym –by z jednej strony zapewnić specjalistyczne wyposażenie niezbędne przy codziennej obsłudze, z drugiej –dostępność specjalistycznych części zamiennych i komponentów niezbędnych przy naprawach.

Wśród kryteriów, którymi kierują się zamawiający, dominuje cena –zwykle odpowiadająca za 70-95 % „punktów”. Mniej istotnymi elementami są ocena techniczna (5-30 %). gwarancja (do 12 %), udział niskiej podłogi (do 15 %) czy terminy dostaw (do 30 %). Zwrócić należy uwagę na wielokrotne przedłużanie procedur przetargowych –głównie poprzez nagminnie składane protesty –do KIO i sądów. Warto zauważyć także różne rostrzygnięcia w podobnych sprawach –problem ten był już podejmowany przez specjalistów IGKM.

Kto w ostatnich latach kupował tramwaje? Największym zamówieniem (dofinansowanym z Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko) pochwalić się mogą Tramwaje Warszawskie. 186 wagonów dostarczy do 2013 roku PESA Bydgoszcz. Cena za sztukę –6,6 mln zł. Dwa różne zamówienia objęły Wrocław. Urząd Marszałkowski kupił 28 tramwajów Skoda, płacąc za każdy 7,7 mln zł, dodatkowe 8 sztuk wagonów zamówi samo MPK (tu trwają jeszcze procedury odwoławcze). Niechlubne miano najdłużej prowadzonej procedury przetargowej uzyskał Szczecin –ze skromnym zamówieniem na 6 szt. tramwajów.

35 wagonów (PESA, cena za sztukę: 7,0 mln zł) zasili tabor ZKM-u Gdańsk. Duże zamówienie (pierwotnie 40 sztuk, dziś już wiadomo, że będzie to 45 sztuk) realizować będzie także MPK Poznań. Poznański przewoźnik zdecydował się na mniej typową formę prawną procedury przetargowej –negocjacje z ogłoszeniem, postawił także bardzo wysokie wymagania producentom –w zakresie zaliczek, rozliczeń czy gwarancji. Wśród dużych przetargów jest także krakowski. 24 wagony dostarczone zostaną w latach 2012-2013, każdy z nich kosztować ma 2,45 mln euro. To jednak nie koniec zakupów –w najbliższej przyszłości spodziewć się można zamówień ze strony MPK Częstochowa (ok. 7 sztuk), Tramwajów Śląskich (ok. 30 sztuk) czy Tramwajów Szczecińskich (następne ok. 20 sztuk).

Drugi dzień spotkania upłynął pod znakiem tematyki związanej z bezpieczeństwem w komunikacji miejskiej, w szczególności w zakresie sprzętu ratownictwa technicznego dla potrzeb komunikacji tramwajowej. Polskie przedsiębiorstwa coraz częściej pochwalić się mogą wysokiej klasy nowoczesnymi pojazdami. W niektórych przedsiębiorstwach sprzęt taki wciąż bywa jednak traktowany po macoszemu –zwłaszcza wtedy, gdy przez większą część dnia stoi nieużywany, a potrzeby związane z innymi zakupami również są bardzo pilne. Specjalistyczne wyposażenie, sprawna współpraca różnych służb i wzajemne uzupełnianie się kompetencji decydują o możliwościach szybkiego ratowania ludzkiego życia i minimalizowania strat materialnych. Przemysłowy Instytut Maszyn Budowlanych Sp. z o.o. zaprezentował Komisji nowy typ żurawia tramwajowego –TRAM191. To „następca”popularnej serii TRAM-ów w wersji 12-tonowej. Nowy pojazd oparto na trzyosiowym (6×4) podwoziu, dysponować ma on większym udźwigiem, przydatnym przy ustawianiu na tory nowoczesnych (ale i ciężkich) tramwajów przegubowych.

Swoją ofertę w zakresie pojazdów dla ratownictwa technicznego i innych zastosowań powiązanych z komunikacją tramwajową prezentowali także dystrybutorzy marek Geismar, Unimog i Windhoff. O sprzęcie hydraulicznym (nożycach czy rozpieraczach) mówił natomiast Zdzisław Blige z PPHU TEL-POŻ-SYSTEM 'ISKRA’ Sp. z o.o. Na koniec zalety monitorów jako elementów systemu informacji pasażerskiej przekazywanej w czasie rzeczywistym przedstawił Grzegorz Słupiński ze szczecińskiej firmy ECHO.