Nowy program inwestycyjny PKP S.A. Modernizacja i budowa dworców

Rozkład jazdy:

1. Które z dworców objętych programem Dworce Przyjazne Pasażerom zostaną zmodernizowane w pierwszej kolejności i według jakiego klucza dokonano tego wyboru?
2. Jakie konkretne rozwiązania proekologiczne i udogodnienia dla osób o ograniczonej mobilności zostaną wprowadzone w ramach nowego programu inwestycyjnego PKP?
3. W jaki sposób program Dworce dla Samorządów wpłynie na rewitalizację mniejszych dworców i jakie będą zasady współpracy PKP z gminami oraz powiatami?

Dworce Dla Samorządów

Niezależnie od obiektów ujętych na liście programu DPP i przyporządkowanych do poszczególnych komponentów określających zakres konkretnych inwestycji dworcowych, PKP przeznaczyły do 100 mln zł ze środków planowanych na finansowanie inwestycji dworcowych na inwestycje realizowane w formule jeszcze bliższej niż dotychczas współpracy z samorządami. Efektem inwestycji byłyby rewitalizacje kolejnych dworców – budynków o mniejszym potencjale komercyjnym. Model współpracy zakłada, że zdecydowaną większość kosztów przebudowy lub remontu dworca poniesie spółka PKP, a po zakończeniu inwestycji takim budynkiem będzie zarządzał bezpośrednio samorząd lub PKP, przy założeniu zawarcia gminą, powiatem czy województwem długoletniej umowy. Takie rozwiązanie stanowi wyjście naprzeciw potrzebom samorządów i lokalnych społeczności, które są chętne do współpracy i mają pomysły na nowe życie okolicznych dworców. Potwierdza również otwartość PKP na wspólną poprawę jakości obsługi podróżnych i wizerunku dworców – zarówno jako miejsc pierwszego kontaktu z koleją, jak i wizytówkę miejscowości, w której się znajduje. PKP planują skierować założenia programu do uzgodnień m. in. z organizacjami zrzeszającymi samorządy w celu zapewnienia optymalnych warunków współpracy, wzajemnego zrozumienia potrzeb i zachowania zasady partnerstwa. Szczegóły programu Dworce dla Samorządów – założenia, zasady udziału czy wzory umów – będą opublikowane w najbliższym czasie.

Ile i za ile?

W ramach nowego Programu zaplanowane zostały 183 inwestycje na 181 dworcach, z czego na realizację 106 inwestycji obejmujących modernizację, budowę, remont czy doposażenie zabezpieczone zostały środki finansowe w wysokości 1,4 mld zł netto (1,722 mld brutto). Realizacja Programu rozpocznie się w tym roku. W przypadku pozyskania dodatkowych funduszy możliwe będzie przeprowadzenie kolejnych 77 inwestycji dworcowych. Obecnie głównym źródłem finansowania nowych zadań inwestycyjnych mają być środki ze zbycia przez PKP S.A. akcji PKP Polskich Linii Kolejowych S.A. na rzecz Skarbu Państwa. PKP nie wykluczają również wykorzystania środków z innych źródeł, co stworzy możliwości sukcesywnego rozszerzenia Programu o kolejne dworce. Na dworcach, które nie zostały ujęte w programie DPP, na bieżąco prowadzone są prace remontowe i inne, które pozwalają utrzymać odpowiedni standard obsługi pasażerów.

Jakich dworców potrzebujemy w Polsce?

Głównym celem programu Dworce Przyjazne Pasażerom (DPP) jest poprawa jakości obsługi na dworcach kolejowych dla jak największej liczby użytkowników przy optymalnym wykorzystaniu dostępnych funduszy i prowadzeniu działań inwestycyjnych w taki sposób, aby podróżni i inni użytkownicy jak najszybciej mogli odczuć ich efekty. Pracując nad nowym Programem, PKP postanowiły oprzeć swoje plany na realnych założeniach, wynikach szczegółowych analiz wcześniejszych pomysłów i racjonalnym podejściu do wydawania środków, w myśl zasady, że zainwestowany pieniądz ma podążać za pasażerem. Podobnie, jak w przypadku wcześniejszych programów, chodzi przede wszystkim o tworzenie funkcjonalnych, dostępnych dla wszystkich (w tym osób o ograniczonych możliwościach poruszania) dworców, stosując proekologiczne rozwiązania i wykorzystując ich potencjał jako centrów przesiadkowych integrujących różne rodzaje transportu zbiorowego i indywidualnego. Stąd tak istotna jest budowa parkingów, wiat rowerowych czy nowa aranżacja placów przydworcowych oraz partycypowanie w podobnych projektach realizowanych przez inne podmioty, np. samorządy. PKP dążą również do tego, by jak najlepiej zagospodarowywać budynki dworców – spółka aktywnie współpracuje z przedsiębiorcami, którzy prowadzą działalność komercyjną (handel, usługi, gastronomia) oraz samorządami, dzięki czemu dworce pełnią także ważne funkcje społeczne (centra kultury, siedziby instytucji publicznych i organizacji). Warto dodać, że ok. 60% nakładów zostanie przeznaczonych na dworce w miejscowościach poniżej 50 tys. mieszkańców.

– Grupa PKP funkcjonuje w formule holdingu, a z usług spółek go tworzących korzysta bardzo wiele podmiotów działających na rynku kolejowym. Dworce, nie tylko w Polsce, to wizytówki kolei i jeden z najważniejszych punktów styku z pasażerami – na nich zaczynamy i kończymy nasze wyjazdy, mamy przerwy w podróży, stąd tak istotne jest, czy są to miejsce odpowiadające współczesnym potrzebom wszystkich użytkowników. Nasz nowy program inwestycyjny to nie tylko lista kolejnych obiektów przeznaczonych do modernizacji, ale także zupełnie nowe podejście, dzięki któremu jak najwięcej podróżnych będzie mogło na co dzień korzystać z bezpiecznych, komfortowych i funkcjonalnych dworców kolejowych – Dworców Przyjaznych Pasażerom – mówi Alan Beroud, prezes zarządu PKP S.A. i Grupy PKP.

Dlaczego te dworce, a nie inne?

Tworząc nowy Program, spółka PKP przeprowadziła dokładną analizę ponad 400 lokalizacji, po zakończeniu której opracowana została lista dworców objętych potrzebami inwestycyjnymi. W pracach nad listą lokalizacji, które oceniane zostały ściśle według kryteriów rankingowych, uczestniczyli nie tylko analitycy PKP, ale również  znajdujące się w strukturze spółki terenowe oddziały gospodarowania nieruchomościami. W analizach uwzględniono też lokalizacje będące przedmiotem kierowanych do PKP S.A. zapytań samorządów. W programie DPP znalazły się dworce z 59 nowych, dotychczas nie analizowanych lokalizacji. Ujęcie dworca w programie DPP i nadanie inwestycji z nim związanej określonego priorytetu wynika z liczby punktów uzyskanych w rankingu. Głównym czynnikiem decydującym o zakwalifikowaniu (bądź nie) danego dworca do programu jest średnia liczba podróżnych korzystających z danej stacji. Innymi aspektami branymi pod uwagę są: przesiadkowy charakter dworca, postoje nie tylko pociągów regionalnych i podmiejskich, ale też dalekobieżnych, potrzeba ochrony dworca jako zabytku, możliwości zagospodarowania po modernizacji, czynniki demograficzne, jak liczba ludności w danej miejscowości czy liczba osób, dla których dana stacja jest najbliższą.

Dworce Przyjazne Pasażerom

Ogłoszenie nowego Programu związane jest z nowym podejściem spółki PKP do jakości obsługi pasażerów na dworcach. W programie DPP uwzględnione zostały nie tylko kosztowne całościowe przebudowy dworców i budowy nowych obiektów, ale także modernizacje i prace remontowe o mniejszym zakresie, dzięki którym znacznie szybciej i sprawniej można dostosować dany dworzec do oczekiwań pasażerów i lokalnych społeczności. Co ważne, w ramach Programu realizowane będą też prace na dworcach w największych miastach, modernizowane kilkanaście lat temu, które z uwagi na duży ruch podróżnych i intensywną eksploatację również wymagają remontów czy wymiany poszczególnych urządzeń i systemów. Pozwoli to utrzymać te obiekty w niepogorszonym stanie i podnosić na nich komfort obsługi. Aby lepiej zarządzać poszczególnymi zadaniami inwestycyjnymi, minimalizować zakłócenia w ich realizacji oraz odpowiednio zaplanować je w czasie nowy program został podzielony na cztery komponenty, do których przyporządkowane zostały działania planowane na dworcach. W ramach prac nad Programem weryfikowane są także możliwości odbudowy schronów na dworcach.

Komponent inwestycyjny: W tej grupie znalazły się dworce wymagające kompleksowej przebudowy i lokalizacje, w których planowana jest budowa zupełnie nowych obiektów. Są to m.in. dworce: Mielec, Grajewo, Łapy, Jelenia Góra, Ostrowiec Świętokrzyski, Tomaszów Mazowiecki, Opoczno, Opoczno Południe, Żary, Morąg, Krotoszyn, Września, Nakło nad Notecią, Mikołów. Tego rodzaju inwestycje planowane są także na niektórych większych dworcach, np. Lublin Główny, Bytom, Poznań Główny i Warszawa Centralna (w przypadku tych dwóch dworców, zakres będzie zależny od planów PKP Polskich Linii Kolejowych związanych z inwestycjami liniowymi i stacyjnymi).

Komponent efektywnościowy: Ta część programu DPP pozwoli utrzymać wysoką jakość obsługi na dworcach, z których korzysta największa liczba pasażerów. Według danych Urzędu Transportu Kolejowego z 2023 r. na 30 dworcach o największej wymianie podróżnych odbywa się obsługa niemal połowy pasażerów korzystających ze wszystkich stacji w Polsce. Są to m.in. Bydgoszcz Główna, Szczecin Główny, Łódź Widzew, Grodzisk Mazowiecki, Kraków Główny oraz kilka dworców na terenie Warszawy z największą wymianą pasażerską.

Komponent remontowy: W ramach programu DPP zaplanowane zostały także prace, które w istotny sposób wpłyną na wygląd dworców i komfort pasażerów, jak np. remont elewacji, odświeżenie poczekalni, montaż elektronicznych tablic z informacjami o przyjazdach i odjazdach pociągów. Takie inwestycji planowane są m.in. na dworcach Gryfice, Kłodawa, Kłobuck, Bielsko-Biała i Rybnik.

Komponent turystyczny: Nowością w planach inwestycyjnych są działania obejmujące unowocześnienie dworców mających duże znaczenie w obsłudze ruchu turystycznego, zwłaszcza w sezonach letnim i zimowym, z których korzystają również lokalni mieszkańcy. Na liście takich obiektów znalazły się m.in. dworce w południowej części Polski (Żywiec, Sucha Beskidzka, Limanowa), a także budynki w Augustowie, Międzyzdrojach czy Ciechocinku.

Lista rankingowa i listy przypisane do konkretnych komponentów (np. inwestycyjnego) mogą być aktualizowane bez konieczności zmiany całego Programu; ponadto listy rankingowe będą podlegać regularnej weryfikacji, a inwestycje ujęte na dalszych miejscach list będą mogły być realizowane w zależności od dostępnych środków oraz zmieniających się uwarunkowań. Zmiany (dodawanie lub usuwanie dworców z listy) mogą być wprowadzane uchwałą Zarządu PKP S.A. Ostateczny kształt realizacji Programu będzie zależał od umowy z Ministerstwem Infrastruktury dotyczącej finansowania inwestycji dworcowych.

Jednocześnie w dalszym ciągu PKP realizują ponad 30 zadań w ramach Programu Inwestycyjnego na lata 2016-2023 – kontynuowane są rozpoczęte wcześniej prace budowlane, ogłaszane są przetargi i zawierane są umowy na realizację robót, co wynika z cyklów inwestycyjnych i zakończenia wcześniejszych etapów projektów.