Ikona polskiej architektury świętuje! Dworzec Centralny ma już 50 lat

Rozkład jazdy:

1. Jakie najcenniejsze archiwalia zostaną zaprezentowane podczas wystawy „50 lat Dworca Centralnego” i czego dotyczą prezentowane materiały?
2. W jaki sposób ekspozycja ukazuje rozwój Dworca Centralnego – od pierwszych koncepcji z XIX wieku po jego funkcjonowanie w drugiej połowie XX wieku?
3. Jakie dodatkowe treści będzie można znaleźć w rozszerzonej wersji internetowej wystawy dostępnej na stronie 100.pkp.pl?

Podróż przez 50 lat historii – od pierwszych koncepcji po współczesność

Organizatorzy przygotowali ekspozycję opartą na szeroko zakrojonych badaniach archiwalnych. Zbiory Archiwum Akt Nowych, Narodowego Archiwum Cyfrowego oraz Archiwum Państwowego w Warszawie ujawniły setki dokumentów, zdjęć i opracowań technicznych. Spośród około 250 fotografii, licznych wycinków prasowych, projektów i dokumentów aktowych wybrano najcenniejsze materiały, które tworzą opowieść o powstawaniu i funkcjonowaniu Dworca Centralnego.

Widzowie zobaczą m.in.:

• rzadkie fotografie budowanego w latach 30. Dworca Głównego,
• relacje prasowe z pożaru z 1939 r. i zdjęcia ruin z 1945 r.,
• projekty powojennych koncepcji dworca z lat 1950 i 1962,
• dokumenty związane z decyzją o budowie obecnej konstrukcji,
• analizy techniczne dotyczące zabezpieczeń przeciwhałasowych i obciążenia dachu,
• zdjęcia z budowy, ukazujące skalę przedsięwzięcia i modernizacyjne ambicje Polski lat 70.

Fotografie i dokumenty przedstawiają zarówno imponującą konstrukcję hali głównej i estakad nad Alejami Jerozolimskimi, jak i codzienne obrazy z prowizorycznego dworca, działającego przed oddaniem Centralnego. Zachowane materiały ilustrują rozwój infrastruktury, zmiany w organizacji ruchu oraz ewolucję sposobu obsługi podróżnych.

Dworzec Centralny – ikona architektury i świadek historii

Dworzec Centralny jest jednym z najbardziej charakterystycznych symboli architektury PRL. To tu przyjeżdżali premierzy, dyplomaci, artyści i sportowcy, ale przede wszystkim miliony zwykłych mieszkańców Polski. Hala dworca, jego charakterystyczne perony i przejścia podziemne stały się fragmentem pamięci zbiorowej i punktem orientacyjnym dla całych pokoleń podróżnych.

Wystawa przypomina m.in. otwarcie dworca 5 grudnia 1975 roku, przecięcie wstęgi przez ówczesnego I sekretarza, wizyty zagranicznych delegacji czy codzienną krzątaninę pasażerów lat 70. Fotografie pokazują także przestrzenie, których już dziś nie ma: dawną halę kasową, punkty informacji, oryginalne oznaczenia i systemy wizualne.

Archiwiści odkrywają nieznane historie

Za przygotowanie merytoryczne ekspozycji odpowiada zespół archiwistów pod kierownictwem dr. Adama Grzegorza Dąbrowskiego. Wyselekcjonowane materiały mają pokazać dworzec jako „żywy organizm miasta” – miejsce, w którym codzienność i wielka historia splatały się ze sobą przez dekady.

Historia obiektu została przedstawiona od pierwszych koncepcji pod koniec XIX wieku, poprzez ambitne przedwojenne projekty, dworzec tymczasowy Warszawa Główna Osobowa, aż po budowę Centralnego w ramach planu inwestycyjnego lat 1971–1975. Wybrane dokumenty pozwalają dostrzec skalę inwestycji: tysiące ton stali, ogromne ilości betonu, szkła i kamienia, a także sprowadzane z Zachodu nowoczesne wyposażenie – jak zegary, schody ruchome czy automatyczne drzwi.

Wersja internetowa dla głodnych wiedzy

Poza ekspozycją na Dworcu Centralnym przygotowano także jej rozszerzoną wersję internetową, dostępną na stronie 100.pkp.pl. Tam odwiedzający znajdą dodatkowe fotografie i materiały, które nie zmieściły się na planszach – m.in. alternatywne projekty, kolejne warianty koncepcji przestrzennych, dokumenty techniczne oraz nieprezentowane wcześniej ujęcia z życia dworca.

Oprowadzanie kuratorskie i wyjątkowa okazja dla miłośników historii

W dniu otwarcia, 5 grudnia, odbędzie się oprowadzanie kuratorskie, podczas którego zainteresowani będą mogli poznać szczegóły dotyczące odkrytych archiwaliów, historii dworca i procesu tworzenia wystawy.

Ekspozycja „50 lat Dworca Centralnego w Archiwach Państwowych” to niepowtarzalna okazja, by zobaczyć dokumenty i fotografie, które przez dziesięciolecia nie były prezentowane publicznie. To także próba opowiedzenia historii jednego z najważniejszych miejsc komunikacyjnych w Polsce – miejsca, które było świadkiem zmian społecznych, gospodarczych i politycznych oraz które na trwałe zapisało się w tożsamości Warszawy.