Historia Taurusów

Kontrakt na dostawę 10 lokomotyw „Taurus”dla PKP Intercity, osiągnięcie przez nie prędkości 235 km/h i przewidywane szybkie wprowadzenie do eksploatacji w Polsce przyciąga nas do szerszego przedstawienia tej konstrukcji oraz zapoznania się z podstawowymi danymi historycznymi.

Lokomotywy elektryczne koncernu Siemens zostały zgrupowane w rodzinę EuroSprinter, która jest rozwijana od 1992 roku, kiedy powstał pierwszy prototyp serii, która w jednosystemowej wersji towarowej była produkowana od 1996 roku. Lokomotywy EuroSprinter otrzymały oznaczenie ES, za którym znajduje się dwucyfrowy indeks 64 odnoszący się do mocy lokomotywy (6,4 MW), a po nim znajduje się kolejna litera U, F lub P, gdzie litera U oznacza pojazd uniwersalny, F towarowy, natomiast P odnosi się do prototypu. Po tym indeksie literowym znajduje się jeszcze jedna cyfra odnosząca się do ilości obsługiwanych systemów zasilania. Cyfra 1 (nie nanoszona w oznaczeniu) odnosi się do pojazdu jednonapięciowego, 2 dla dwóch napięć, natomiast 4 obejmuje obsługę wszystkich czterech typów napięć występujących w kontynentalnej Europie, czyli 1,5 i 3 kV DC oraz 25 kV 50 Hz i 15 kV 16,7 Hz AC. Przy czym pojazdy dwusystemowe obejmują oba napięcia AC, ponieważ z racji ich pokrewieństwa budowa pojazdu dwusystemowego jest stosunkowo prosta. Natomiast zbudowanie maszyny pracującej pod prądem stałym jak i przemiennym jest znacznie bardziej skomplikowane i w zasadzie takie pojazdy występują jedynie jako czteronapięciowe, stąd cyfra 3 praktycznie nie występuje. W latach 1996-2001 budowano jednosystemowe pojazdy towarowe głównie dla DB, natomiast od roku 2003 budowane są pojazdy czterosystemowe, ponownie głównie dla DB. Jednak najbardziej nas interesującym jest „Taurus”, czyli ES64U (w różnych wersjach napięciowych) dostarczany pierwotnie do ÖBB. Do tych pojazdów wrócimy w dalszej części, jednak przedstawiając generację pojazdów EuroSprinter należy wspomnieć o wprowadzeniu do produkcji ich drugiej generacji, której pierwszym odbiorcą stały się koleje belgijskie SNCB. O pojazdach tych, oznaczonych jako HLE 18, pisaliśmy szerzej tutaj.

Bez wątpienia najbardziej znanym reprezentantem rodziny EuroSprinter jest seria uniwersalna, która zyskała przydomek Taurus. Pierwotnie taką nazwę miały nosić jedynie maszyny dostarczane dla kolei austriackich ÖBB, jednak nazwa okazała się na tyle trafiona, że przyjęła się dla całej uniwersalnej generacji. Można powiedzieć, że maszyna ta stała się sukcesem już od początku swojego powstania, gdzie nowoczesna technika z wysokimi parametrami została poparta bardzo atrakcyjnym i ponadczasowym wzornictwem przemysłowym. W przeciwieństwie do swoich towarowych odpowiedników mających prędkość maksymalną 140 km/h, wersja uniwersalna od początku miała ją ustanowioną na 230 km/h, choć przez długi czas była ona ograniczana do 200 km/h z racji ograniczeń dla tradycyjnych wagonów. Jedna problem ten został zażegnany dzięki dostawie nowej generacji wagonów Viaggio Comfort, które stworzyły składy znane jako Railjet, o których szeroko informowaliśmy na łamach InfoRail. Konstrukcyjnie Taurus odpowiada typowym standardom dla lokomotyw elektrycznych, czyli cechuje się układem osi Bo’Bo’i mocy maksymalnej 6,4 MW, która jednak jest osiągana jedynie dla zasilania prądem przemiennym i jest ona mniejsza dla zasilania prądem stałym.

ES64Ux podstawowe dane techniczne

 

W kabinie zabudowano dwa stanowiska, po jednym dla maszynisty i pomocnika, który nadal jest wymagany w niektórych krajach. Pierwsze pojazdy tego typu zostały zamówione przez koleje austriackie w 1997 roku po przeprowadzonym postępowaniu przetargowym. Pierwotne zamówienie obejmowało dostawę 50 lokomotyw jednosystemowych oraz 25 dwusystemowych z opcją na 325 kolejnych, których znaczną część zdecydowano się zrealizować, co spowodowało, że lokomotywy Taurus stały się najpopularniejszą seria w Austrii. Koszt jednej lokomotywy w tym przetargu wyniósł 2,63 miliona €. Lokomotywy jednosystemowe obejmowały pojazdy na zasilanie 15 kV 16,7 Hz, podczas gdy dwusystemowe miały dodatkowo zasilanie 25 kV 50 Hz i zostały przystosowane do poruszania się po krajach ościennych, głównie po Węgrzech.

Kolejnym wariantem rozwojowym stała się seria czterosystemowa, która ma aparaturę trakcyjną wywodzącą się z maszyn ES64F4, zabudowane pudłem i wózkami z „Taurusa”, w związku z tym lokomotywy tej serii różnią się w detalach od swojego pierwowzoru, w tym głównie długością oraz wysokością (obniżony dach). Ta ostatnia zmiana została wymuszona mniejszą skrajnią we Włoszech. Mając podpisaną umowę ramową z Siemensem na dostawy lokomotyw uniwersalnych postanowiono w 2003 roku, jako opcję zamówić 50 lokomotyw, jednak w wariancie czterosystemowym. Lokomotywy otrzymały oznaczenie serii 1216, gdzie pierwsze 25 przystosowano do ruchu po Austrii, Niemczech, Włoszech i Szwajcarii, numery 141-150 do ruchu po Austrii, Niemczech oraz Słowenii, podczas gdy pozostała partia o numerach 226-240 została wyposażona do poruszania się po Austrii, Niemczech, Czechach i Słowacji. Duża popularność, jaką od samego początku zyskała seria lokomotyw określana jako Taurus przełożyła się na dostawy również do krajów ościennych, a dużą partię lokomotyw przejęła firma dzierżawiąca pojazdy nazywająca się początkowo Siemens Dispolok, a niedawno przejęta przez MRCE i funkcjonująca pod nazwą MRCE Dispolok. Najnowszym zamówieniem na lokomotywy tej serii jest kontrakt na 10 maszyn dla PKP Intercity. Jak w przypadku każdej reguły, również maszyny Taurus posiadają swój wyjątek. Są nim cztery lokomotywy ES64U4 należące do Vogtlandbahn, które choć zbudowane na podstawie wersji czterosystemowej, to jednak nie mają wyposażenia na prąd stały, czym teoretycznie należą do serii ES64U2.

Dostarczone lokomotywy ES64Ux

Pojazdy Taurus mają za sobą również rekord prędkości dla lokomotyw elektrycznych, który został ustanowiony w dniu 2 września 2006 roku. W wydarzeniu tym brała udział maszyna czterosystemowa numer 050, która przemierzając linię dużej prędkości Norymberga –Ingolstadt pomiędzy stacjami Kinding i Allersberg osiągnęła 357 km/h, czym został pobity rekord prędkości z 1955 roku wynoszący 331 km/h osiągnięty przez maszynę BB9004 pod napięciem zaledwie 1,5 kV DC. Specjalnie z okazji bicia rekordu maszyna ta została ściągnięta do Kinding, gdzie można było sfotografować oba rekordowe pojazdy. Po tym wydarzeniu Taurus ÖBB, występuje najczęściej jako egzemplarz pokazowy podczas różnych imprez jak chociażby Czech Raildays w 2007 roku, czy Trako 2007, a od 25 maja 2008 roku jest wykorzystywany w ruchu planowym. Lokomotywy „Taurus”to naprawdę udane i piękne maszyny, a dzięki dużemu zamówieniu cena jednostkowa jest bardzo atrakcyjna. Dodatkowo łącząc te lokomotywy z nowymi wagonami osiągnięto pociągi o bardzo wysokim komforcie za bardzo rozsądną cenę, która rozwiała twierdzenia, że tradycyjny skład wagonowy musi być droższy od EZT. Jak się okazuje przy dużych ilościach taboru nawet takie koncerny jak Siemens mogą dostarczać pojazdy za rozsądne pieniądze, a popularność lokomotyw Taurus i atrakcyjna cena składów Railjet pozwalają zupełnie inaczej spojrzeć na perspektywę transportu kolejowego również w Polsce.