Polski rynek autobusów w 2013 r.

Prezentujemy najnowsze analizy PZPM i JMK przygotowane na podstawie danych Centralnej Ewidencji Pojazdów (MSW). W ciągu 12. miesięcy 2013 r. krajowi przewoźnicy zakupili łącznie 1389 autobusów, co pozwoliło odnotować na koniec roku wzrost rejestracji o +8,6% w porównaniu do 2012 r. Tak dobry wynik to niespodzianka, gdyż przez cały prawie rok autobusowa sprzedaż była na minusie. Szczególnie pierwsze miesiące charakteryzowały się mocnymi spadkami i to we wszystkich kategoriach. Sytuacja wyrównywała się w lipcu, a sierpień był już zdecydowanie lepszy i wówczas zaczęliśmy zbliżać się do zeszłorocznych wyników. We wrześniu rynek kontynuował tę tendencję i ujemny bilans zmniejszył się z 9,4% (po sierpniu) do 7,7% (po wrześniu). Jednak to dynamiczne odrabianie strat zatrzymało się w październiku i listopadzie, kiedy skumulowana różnica w stosunku do zeszłego roku powiększyła się do 9,3%. To była jednak klasyczna „cisza przed burzą”, gdyż w grudniu zarejestrowano aż 323 autobusów (+219 szt. / +210,6%), czyli ponad trzy razy więcej niż przed rokiem! Na ten doskonały wynik solidarnie zapracowały wszystkie segmenty funkcjonalne, z czego najwięcej kategoria autobusów miejskich (195 szt.) oraz MINI –77 szt. Do tego doszło 27 autokarów (rzadko rejestrowanych w tej skali o tej porze roku) oraz 24 autobusy międzymiastowe.

Grudniowe przebudzenie autobusowego rynku to efekt trzech czynników, które odegrały pierwszoplanową rolę w zeszłorocznych statystykach. Pierwszy z nich to obowiązująca od 1 stycznia br. norma Euro 6, która wiąże się z wyższą ceną pojazdów (średnio o 5-6%), a także większym skomplikowaniem układu napędowego. Grudniowe przyspieszenie sprzedaży pokazuje, że wielu przewoźników wolało dokonać koniecznych wzmocnień taborowych jeszcze przed jej wejściem. Ten trend widoczny był we wszystkich segmentach funkcjonalnych i co ważne –będzie miał wpływ na autobusowy rynek także w 2014 r. W ramach przejściowych przepisów część producentów dysponuje jeszcze kontyngentami pojazdów z normą Euro 5, które mogą być zarejestrowane do końca roku. Ich wielkość jest uzależniona od dotychczasowej sprzedaży, dlatego najwięcej tego typu pojazdów pojawi się w segmencie miejskim.

Kolejny czynnik, który przyczynił się do grudniowego przyspieszenia to tymczasowe rejestracje –w końcówce roku w ten sposób zarejestrowano ponad 80 autobusów (głównie miejskich), które następnie w dużej części prawdopodobnie zostały wyeksportowane z naszego kraju. Jednak pozostały one w systemie CEP i znacząco wpłynęły na ostateczny wynik. Łącznie w całym 2013 r. z rejestracją czasową na koniec okresów pozostawało blisko 11% pojazdów w roku poprzednim nieco ponad 4%. Taka skala wynika ze zlokalizowania w naszym kraju licznych autobusowych fabryk, które czasami w sytuacji braku tablic specjalistycznych na przeprowadzanie pojazdów przed sprzedażą, dokonują tymczasowych rejestracji, aby przekazać pojazdy klientom.

Trzeci czynnik to realizacja w grudniu licznych miejskich kontraktów, w tym także największego jednorazowego zamówienia na 50 szt. autobusów Mercedes-Benz dla MPK-Łódź. Grudzień był także pracowity dla Solarisa, który wówczas m.in. zrealizował dostawy dla PKM Gliwice (22 szt.) i PKM Katowice (10 szt.) Do tego doszedł jeszcze odbiór 10 kolejnych pojazdów marki MAN przez MZK Opole, a także zamknięcie przez Solbus dostaw dla MPK Nowy Sącz (7 szt.) Tegorocznym rekordzistą w zakresie zakupów autobusów miejskich został Zarząd Transportu Miejskiego w Rzeszowie z wynikiem 58 szt., który wyprzedził MPK-Łódź (52 szt.), MZA Warszawa (36 szt.) i MPK Kraków (33 szt.) Natomiast liderem w zakresie sprzedaży autobusów miejskich tradycyjnie została firma Solaris (296 szt.), która w 2013 r. zdecydowanie wyprzedziła tutaj marki Mercedes-Benz (131) i MAN (42).

Patrząc na zeszłoroczne wyniki widać wyraźnie, że coraz lepsza sytuacja panuje także wśród autobusów międzymiastowych. W 2013 r. zarejestrowano 126 szt. tego typu pojazdów w Polsce (+ 55,6%). Przekroczenie dawno nieosiąganego tutaj poziomu 100 szt. to sygnał, że ten segment rynku powoli zaczyna podnosić się po kilkuletniej zapaści wywołanej brakiem zakupów ze strony dotychczasowych głównych odbiorców tego typu pojazdów, czyli przedsiębiorstw PKS. Wraz ze wzrostem sprzedaży zmienia się również struktura tej kategorii. Z jednej strony notujemy coraz więcej rejestracji bardziej komfortowych autokarów –do tej pory obecnych w zasadzie wyłącznie w segmencie turystycznym, zaś z drugiej –w sprzedaży zaczynają pojawiać się autobusy lokalne z obniżoną podłogą, które ułatwiają korzystanie z pozamiejskiej komunikacji osobom starszym czy niepełnosprawnym. Te nowe trendy to jak najlepszy prognostyk na przyszłość. Liderem sprzedaży jest tutaj już drugi rok z rzędu marka IVECO z wynikiem 26 szt., której tegoroczny sukces to przede wszystkim efekt dostaw pojazdów do przewozów pracowniczych. Kolejne miejsca zajęły firmy Autosan (24) i Solaris (24), która tak wysoki rezultat zawdzięcza w dużej części tymczasowym rejestracjom pojazdów prawdopodobnie dostarczonym poza granice naszego kraju.

Jednym segmentem, który zakończył rok z ujemnym bilansem jest kategoria autobusów turystycznych. Łącznie w 2013 r. zarejestrowano w Polsce 205 szt. autokarów –o 45 szt. mniej niż przed rokiem (-18%). Przypomnijmy, że w zeszłym roku wysoki popyt na tego typu pojazdy kształtowały ogromne inwestycje związane z EURO 2012. Mimo odnotowanej straty osiągnięty wyniku ponad 200 sprzedanych autobusów turystycznych jest naprawdę imponujący. Do 2012 r. w tym segmencie maksymalnie było rejestrowanych do 150 autokarów rocznie. Teraz z nadwyżką przekroczyliśmy ten poziom, głównie dzięki obowiązującej od stycznia normie Euro 6. Znaczna część przewoźników wzmocniła swoje floty korzystając z tańszych pojazdów Euro 5 i w ten sposób przyczyniła się do dobrego rezultatu w tym segmencie. Natomiast już od początku tego zdecydowana większość producentów będzie oferować już tylko autokary Euro 6 i zobaczymy jaki będzie miało to wpływ na krajowy rynek. W 2013 r. najwięcej autobusów turystycznych podobnie jak rok temu zrejestrowała marka Mercedes-Benz (47 szt.), ale odnotowała spory spadek (-26,6%). Na drugim miejscu uplasowała się Setra (39), a na trzecim Scania (30). Van Hool (25) był czwarty. Na pewno wpływ na wynik i układ w tabeli miałoby uwzględnienie zrealizowanego pod koniec roku kontraktu na dostawę autobusów Scania-Irizar dla Wojska Polskiego, ale tego typu specjalnych rejestracji jawna część systemu CEP nie wykazuje.

W 2013 r. w łącznym rankingu autobusowych marek pierwsze miejsce zajął Mercedes-Benz, który zarejestrował 542 pojazdy –o 89 szt. więcej niż przed rokiem (+19,6%). W tej grupie znalazło się aż 358 szt. autobusów kategorii MINI (o 75 szt. więcej niż przed rokiem). Tak mocna pozycja w tym segmencie zagwarantowała niemieckiej marce po raz kolejny prymat na całym krajowym rynku nowych autobusów. W prezentowanym zestawieniu Mercedes-Benz obejmuje zarówno sprzedaż EvoBus Polska, jak i częściowo licznych, lokalnych producentów zabudów. O ile pierwsza z tych firm sprzedaje we wszystkich segmentach funkcjonalnych, tak krajowe firmy nadwoziowe działają wyłącznie w segmencie MINI. Drugie miejsce w rankingu marek zajmuje Solaris Bus &Coach z wynikiem 318 szt., czyli o 61 szt. więcej niż przed rokiem (+23,7%). Producent z Bolechowa jest zdecydowanym liderem rynku wśród autobusów o masie powyżej 8 t DMC, a także w segmencie pojazdów miejskich w Polsce. Na trzeciej pozycji uplasował się MAN, który dzięki grudniowej dostawie autobusów miejskich dla Opola wspiął się na podium. Następne miejsce w rankingu należą odpowiednio do marek: Autosan, Solbus, IVECO i Setra.

Podsumowując sytuację na autobusowym rynku w 2013 r. należy zwrócić uwagę, że do lipca utrzymywał się tutaj dwucyfrowy spadek skumulowanej od początku roku liczby rejestracji w porównaniu do poprzedniego roku. Później nastąpiło wyhamowanie spadku w związku z lepszymi rezultatami w sierpniu i wrześniu. Decydujący jednak okazał się grudzień, który pozwolił w bezprecedensowym tempie odrobić straty i zakończyć rok na solidnym plusie. Wpływ na to miała kumulacja miejskich zamówień, w tym rekordowy kontrakt dla Łodzi, a także statystyczny wzrost dzięki tymczasowej rejestracji kilkudziesięciu wyeksportowanych autobusów. Dodatkowo wszystkie segmenty rynku pozytywnie odczuły przyspieszone zakupy nowych pojazdów dzięki nadchodzącej normie Euro 6, która związana jest z wyższą ceną zakupu pojazdów. Jak już wspomnieliśmy ten czynnik będzie wspomagał sprzedaż jeszcze w tym roku, ale z każdym miesiącem będzie słabł. Dlatego ten rok zapowiada się na dość specyficznie. Z jednej strony możliwość zakupu ostatnich egzemplarzy z normą Euro 5 zwiększy liczbę rejestracji, zaś z drugiej nadchodząca nowa tura unijnych funduszy przesunie zakupy ekologicznego taboru na kolejne lata. Dlatego poziom sprzedaży w 2014 r. na autobusowym rynku w Polsce będzie zależał przede wszystkim od sytuacji w strategicznym segmencie pojazdów miejskich, który jak na razie ma całkiem dobre widoki na przyszłość. Za moment rozpocznie się realizacja kontraktu dla MZA Warszawa na 47 szt. autobusów przegubowych marki Solbus, a także zapadną ostateczne rozstrzygnięcia w przetargach na obsługę linii w Elblągu i Bydgoszczy, które są związane z zakupem nowych autobusów. Także Kraków w tym roku wzbogaci się przynajmniej o 65 nowych pojazdów, które od 1 sierpnia rozpoczną obsługę tras w barwach firmy Mobilis. Dodatkowo coraz popularniejsza staje się forma długoletniej dzierżawy taboru, z której w zeszłym roku skorzystało MPK Poznań. W tym roku przetargi na wynajem nowych autobusów już ogłosiły takie przedsiębiorstwa jak MPK Wrocław i PKM Jastrzębie. To może pozytywie wpłynąć na kondycję całego rynku.