130 lat komunikacji miejskiej w Bielsku-Białej: Od tramwaju do autobusów wodorowych

11 grudnia 2025 r. Bielsko-Biała obchodzi jubileusz 130-lecia komunikacji miejskiej – dokładnie tyle czasu upłynęło od chwili, gdy 11 grudnia 1895 r., o godzinie 10:00, spod dworca kolejowego ruszył pierwszy elektryczny tramwaj.

Wydarzenie to na trwałe wpisało miasto na mapę europejskich pionierów transportu publicznego i zmieniło codzienność mieszkańców oraz sposób przemieszczania się pasażerów. W TransInfo wielokrotnie przypominaliśmy o historii bielskich tramwajów i wpływie tej inwestycji na rozwój komunikacji miejskiej, a dzisiejsza rocznica ponownie podkreśla wagę tamtego momentu.

Rozkład jazdy:

1. Kiedy dokładnie ruszył pierwszy tramwaj elektryczny w Bielsku i jak długa była jego trasa?
2. Ile czasu trwała podróż między Dworcem Kolejowym a Cygańskim Lasem?
3. Dlaczego bielskie tramwaje były bardziej nowoczesne niż w Warszawie czy Krakowie?

130 lat temu miasto ruszyło w nową epokę

Historia komunikacji miejskiej w Bielsku-Białej zaczęła się od elektrycznego tramwaju – rozwiązania, które w tamtym czasie wyprzedzało standardy wielu europejskich metropolii. Gdy Warszawa i Kraków nadal korzystały z tramwajów konnych, dynamiczne, przemysłowe Bielsko zdecydowało się na system oparty w całości na trakcjach elektrycznych. Uruchomiona w 1895 r. linia liczyła blisko 5 kilometrów, łącząc Dworzec Kolejowy z Cygańskim Lasem – miejscem wypoczynku mieszkańców. Przejazd trwał 22 minuty, a tramwaje od początku kursowały w stałych odstępach co 20 minut.

Pierwszy historyczny kurs 11 grudnia odbył się przy udziale przedstawicieli spółki tramwajowej, władz miejskich i zaproszonych gości, a świętowanie nowych możliwości transportu zwieńczono uroczystym śniadaniem w Hotelu Kaiserhof, znanym dziś jako Hotel President. System tramwajowy szybko wpisał się w życie miasta, a 55 lat później – w 1950 r. – rozpoczęto budowę drugiej linii, biegnącej od Dworca PKP do Aleksandrowic. Uroczyste otwarcie odbyło się 22 lipca 1951 r., a trasę do Hulanki pokonywano w 16 minut, przy częstotliwości co 15 minut.

Przez 76 lat bielskie tramwaje, nazywane przez mieszkańców „bimbajami”, stały się jednym z najbardziej rozpoznawalnych elementów miejskiego krajobrazu. Ostatni z nich zjechał do zajezdni 30 kwietnia 1971 r., ustępując miejsca rosnącej sieci autobusowej, która mogła obsługiwać nowe, rozległe osiedla rozwijającego się miasta. To moment symboliczny – od tego czasu autobus stał się podstawą komunikacji miejskiej Bielsku-Białej.

Transportowe kamienie milowe

Bielsko było w gronie pionierów transportu elektrycznego: szybciej niż Wiedeń, Praga, Budapeszt, Kraków czy Warszawa zdecydowało się na nowoczesny system. Aby uruchomić tramwaje, miasto zbudowało własną elektrownię, działającą przy dzisiejszej ul. Partyzantów. W tamtym czasie prąd wykorzystywano niemal wyłącznie do napędu wagonów; oświetlenie domów pojawiło się dopiero później. Tramwaje kursowały po torach o rozstawie 1000 mm, co nadawało im zwrotności na krętych uliczkach miasta, a cena przejazdu całej trasy – 12 halerzy – była porównywalna z kosztem bochenka chleba.

Jak podkreślają przedstawiciele miasta, historia bielskiej komunikacji to dowód na to, że lokalny transport publiczny zawsze był świadomie rozwijany.

-„To był moment, gdy Bielsko otworzyło się na nowoczesność i zrobiło krok, na który wiele większych miast zdecydowało się dopiero lata później” – podkreśla UM Bielsko-Biała.

Historia komunikacji miejskiej w Bielsku-Białej układa się w ciąg dziesięciu dat, które najlepiej pokazują, jak zmieniało się miasto i jego transport publiczny. Wszystko zaczęło się w 1895 r., kiedy uruchomiono pierwszą linię tramwajową łączącą Bielsko z Białą – wydarzenie, które nie tylko zrewolucjonizowało przemieszczanie się po mieście, lecz także nadało mu nowoczesny charakter. Rok później, w 1896 r., sieć tramwajowa została rozbudowana i stała się podstawowym środkiem transportu dla mieszkańców, zapewniając regularne połączenia dla pasażerów obu, intensywnie rozwijających się ośrodków. Kolejnym przełomem był 1920 r., kiedy to zreorganizowano cały system, tworząc jednolitą sieć komunikacyjną dla Bielska i Białej oraz modernizując tabor i infrastrukturę.

Po II wojnie światowej miasto wkroczyło w nowy etap. W 1951 r. powołano Miejskie Przedsiębiorstwo Komunikacyjne, które przejęło obsługę transportu autobusowego i stopniowo przeobrażało komunikację w kierunku bardziej elastycznego systemu opartego na autobusach. Symboliczny koniec pewnej epoki nastąpił w 1971 r., kiedy po 76 latach eksploatacji zlikwidowano tramwaje. W kolejnych latach, szczególnie między 1975 a 1980 r., sieć autobusowa dynamicznie rosła, a miasto kupowało kolejne partie nowych pojazdów – w tym popularne wówczas Jelcze i Ikarusy – dostosowując komunikację do rozwoju nowych osiedli.

Lata dziewięćdziesiąte przyniosły reorganizację zarządzania transportem i w 1991 r. powstała Komunikacja Beskidzka. Dziesięć lat później, w 2001 r., na ulice wyjechały pierwsze niskopodłogowe autobusy, które poprawiły dostępność dla osób o ograniczonej mobilności. W 2014 r. pojawiły się pierwsze autobusy hybrydowe, zapowiadając kierunek ekologicznej modernizacji taboru. Najnowsza dekada – lata 2023–2025 – to czas intensywnej elektryfikacji transportu publicznego, wdrażania pierwszych pojazdów wodorowych oraz systemów ITS, modernizacji przystanków oraz wprowadzania nowych standardów jakości obsługi pasażerów.