Nowe Prawo zamówień publicznych idzie do konsultacji

Projekt nowego PZPkierujemy właśnie do konsultacji, opiniowania i uzgodnień międzyresortowych.Towarzyszy mu projekt przepisów wprowadzających PZP.

„Warto podkreślić, że na zamówienia publiczne naszepaństwo co roku wydaje gigantyczne kwoty. Mówimy bowiem aż o ok. 163,2 mld zł w2017 r. To wartość odpowiadająca niemal połowie wartości inwestycji wgospodarce w 2017 r., kiedy nakłady brutto na środki trwałe wyniosły ponad 352mld zł. Mój resort chce, by te pieniądze – w większym stopniu niż dotychczas -przyczyniały się po pierwsze do wzmocnienia polskich firm, tak by małe stawałysię średnimi, a średnie – dużymi. Chcemy zmienić sytuację, w której doprzetargów średnio startują nieco ponad 2 firmy, co powoduje, że – finansowanyprzecież z publicznych pieniędzy system – jest swoistym klubem dla wybranych.Po drugie chcemy nakierować ten ogromy strumień pieniędzy na wydatkipobudzające wzrost innowacyjności naszej gospodarki oraz realizację celówgospodarczych i społecznych” – mówi minister Jadwiga Emilewicz.

Minister wyjaśnia też: „Zdecydowaliśmy się naprzygotowanie nowej ustawy, ponieważ dotychczas obowiązujące PZP z 2004 r. byłojuż nowelizowane kilkadziesiąt razy, przez co stało się mało czytelne. Obecneprzepisy skupione są przede wszystkim na procedurze wyboru wykonawcy, zapominasię w nich natomiast o pozostałych etapach zamówienia. Sięgnęliśmy po najlepszepraktyki zakupowe w biznesie, by spowodować, że przetarg nie będzie już celemsamym w sobie. Przygotowanie projektu nowego PZP poprzedziły konsultacjeogólnej koncepcji zmian. Pozytywnie przyjęto zarówno koncepcję, jak i poddanietej inicjatywy prekonsultacjom. Z aprobatą spotkała się zdecydowana większośćnaszych propozycji, w tym obowiązkowe zaliczki i częściowe płatności, klauzuleabuzywne czy zasada współdziałania zamawiającego i wykonawcy. Kierując tenprojekt do konsultacji, jesteśmy otwarci na sugestie zmian”.

„Nowa ustawa Prawo zamówień publicznych, uwzględniającoczekiwania stron postępowania, uprości i uporządkuje przepisy, wpływając tymsamym na lepsze funkcjonowanie całego systemu zamówień publicznych. Jakoprzykład można podać nową procedurę dla zamówień poniżej progów unijnych.Nowością jest również objęcie regulacją całego procesu udzielenia zamówienia,od momentu planowania, do jego zrealizowania. W aktualnych przepisach naciskpołożony jest na etap samej procedury wyboru wykonawcy, w mniejszym zaś stopniuna etapach planowania i przygotowania oraz etapu wykonania, który powinien byćcelem wszystkich poprzedzających etapów. W ramach ułatwień dla wykonawców,zwiększenia dostępności do zamówień i konkurencyjności ofert zaproponowano, abyroczne plany zamówień były publikowane w jednym miejscu (BZP) i aktualizowanekwartalnie, jeśli ulegną zmianie, zaproponowano również obowiązek publikacji ogłoszeńo zamówieniach dla zamówień powyżej 50 tys. zł. Na etapie przygotowawczymzwiększa się rolę analiz przedrealizacyjnych (analiza potrzeb i wymagań) orazkonsultacji z wykonawcami, co umożliwi zamawiającym lepsze zidentyfikowaniepotrzeb, dostępnych rozwiązań oraz następnie opisanie przedmiotu zamówienia,warunków i innych ważnych elementów. Warto też zwrócić uwagę na kwestięzrównoważenia stron w procesie udzielania zamówienia m.in. poprzezsformułowanie w ustawie katalogu klauzul abuzywnych. Istotne są także zmiany wzakresie rozstrzygania odwołań – wykonawcy mieli prawo składać odwołaniadotyczące wszystkich zaniechań i czynności podejmowanych przez zamawiającychtakże w postępowaniach poniżej progów unijnych. Wprowadzona zostanie odmiennaod dotychczasowej zasada rozpatrywania odwołań przez składy trzyosobowe,wyjątkiem będzie rozpatrywanie spraw jednoosobowo. Ponadto na etapie realizacjiumowy wprowadzone zostanie postępowanie koncyliacyjne (dla określonego typuspraw), obowiązek publikacji ogłoszenia o wykonaniu zamówieni oraz raport zrealizacji zamówienia” – dodaje prezes Urzędu Zamówień Publicznych HubertNowak.

PODSTAWOWE DANE

Zamówienia publiczne to kluczowa forma udziału sektorapublicznego w gospodarce. W ich ramach towary, usługi i roboty budowlanezamawia w Polsce prawie 34 tys. podmiotów. Wartość zamówień udzielanych wprocedurach przewidzianych w PZP to ok. 163,2 mld zł w 2017 r., co stanowi ok.8,23% PKB (w 2016 r. 107 mld zł, 5,8% PKB). Przybliżona wartość rynku zamówieńpublicznych, uwzględniająca również zamówienia udzielane poza ustawą, wyniosła234,6 mld zł w 2017 r. (174,3 mld zł w 2016 r.).

Zamówienia publiczne silnie wpływają na najistotniejszebranże naszej gospodarki. Od rynku zamówień w znacznej mierze zależne są np.firmy z branży budowlanej. W wielu branżach dla co czwartego przedsiębiorcyzamówienia publiczne stanowią ponad połowę przychodów, a dla co dziesiątego -75% przychodów. Odpowiednio ukierunkowane i zarządzane zamówienia publicznemogą więc istotnie przyczyniać się do wzrostu przedsiębiorstw. Natomiast źleprzeprowadzane postępowania, brak współpracy na linii zamawiający-wykonawca,czy restrykcyjne umowy mogą prowadzić nawet do upadku firm.

PROBLEMY DOROZWIĄZANIA

Główne problemy, które ma rozwiązać nowe Prawo zamówieńpublicznych, to:

– nieproporcjonalny do potencjału udział przedsiębiorców zsektora MŚP w rynku zamówień publicznych,

– niska konkurencyjność i zmniejszające się zainteresowaniewykonawców rynkiem zamówień publicznych (w 2017 r. w ok. 43% postępowań złożonazostała tylko jedna oferta),

– brak równowagi w pozycji zamawiającego i wykonawcy,

– brak powiązania wydatków na zamówienia publiczne zrealizacją polityki oraz celów strategicznych państwa, m.in. wzrostuinnowacyjności,

– wybieranie rozwiązań najtańszych, zamiast najbardziej efektywnychw dłuższym okresie,

– koncentracja zamawiających na spełnieniu wymogówformalnych, zamiast na uzyskaniu najlepszego jakościowo produktu lub usługi,

– ograniczona dostępność do środków odwoławczych do KrajowejIzby Odwoławczej (KIO) oraz skarg na wyroki KIO do sądów powszechnych,niejednolitość orzecznictwa KIO i sądów powszechnych,

– nieefektywny system kontroli zamówień publicznych.

KLUCZOWE PROPOZYCJENOWEJ USTAWY

Jednym z kluczowych rozwiązań nowych przepisów jestwprowadzenie procedury uproszczonej poniżej tzw. progów unijnych orazuproszczeń w innych trybach i konkursie, a także zasady efektywności zamówieńpublicznych.

Na rzecz wsparcia MŚP działać będzie natomiast m.in.obowiązek dostosowania do ich możliwości warunków udziału w zamówieniachponiżej progów unijnych. A także obowiązkowe częściowe płatności i zaliczki wdłuższych umowach oraz wzmocnienie podziału zamówień na części.

Uzyskanie wzrostu liczby startujących w przetargach chcemyosiągnąć poprzez zwiększenie roli dialogu z wykonawcą na etapie przygotowaniapostępowania, koncentrację ogłoszeń o zamówieniach, ograniczenie przesłanekwykluczenia wykonawców z postępowań.

Na rzecz zrównoważenia pozycji stron działać będą z koleim.in.: określenie zasady proporcjonalności warunków umów; wprowadzenie kataloguklauzul abuzywnych (czyli niedozwolonych); wprowadzenie nowych zasadwaloryzacji wynagrodzenia. Zamawiający będzie również zobowiązany do dokonaniaewaluacji realizacji umowy, jeżeli pojawią się problemy.

Nowe prawo usprawni też postępowanie skargowe na orzeczeniaKIO. Służyć temu będzie m.in. obniżenie opłaty od skargi na orzeczenie KIO(opłata za skargę do sądu to dziś pięciokrotność opłaty wniesionej do KIO, aprojekt przewiduje zmniejszenie jej do trzykrotności), czy wydłużenie terminuna wniesienie takiej skargi. Planowane jest ponadto wyznaczenie osobnego sąduds. zamówień publicznych.

Nowym rozwiązaniem jest wprowadzenie mechanizmu koncyliacji– tzn. ugodowego załatwiania największych sporów pomiędzy wykonawcą azamawiającym na etapie wykonywania umowy. Wspólne dla wszystkich zasadyprzeprowadzania kontroli oraz powołanie komitetu ds. kontroli w zamówieniachpublicznych, czyli forum współpracy i wymiany informacji pomiędzy organami,usprawnią system kontroli.

Projekt przewiduje również wzmocnienie roli Prezesa UrzęduZamówień Publicznych w przygotowywaniu i propagowaniu dobrych praktyk i wzorcówdokumentów, które będą stanowiły wsparcie dla zamawiających. Urząd będziepomagał przedsiębiorcom oraz zamawiającym. W tym celu działać będzie w UZPm.in. specjalna infolinia. Prezes Urzędu będzie również zapewniałfunkcjonowanie systemu koncyliacji, przygotowywał i publikował postanowieniaumowne sprzeczne z zasadami wskazanymi w PZP oraz rozstrzygał sporyinterpretacyjne między organami kontrolującymi system zamówień publicznych.

„