Resort opowiada na pytanie o refundację biletów w transporcie publicznym

Posłanka Anna Dąbrowskiej-Banaszek zadała pytanie Ministerstwu Infrastruktury w sprawie ulgowych przejazdów dla osób do nich uprawnionych

5 stycznia na tę interpelację odpowiedział  Rafał Weber z Ministerstwa Infrastruktury:

1. Komu przyznawane są według ustawy ulgi za przejazdy komunikacją zbiorową?
Ad. 1 Uprawnienia do ulgowych przejazdów środkami publicznego transportu zbiorowego reguluje szereg ustaw:

• ustawa z dnia 20 czerwca 1992 roku o uprawnieniach do ulgowych przejazdów środkami publicznego transportu zbiorowego (Dz. U. z 2018 r. poz. 295);
• ustawa z dnia 24 stycznia 1991 r. o kombatantach oraz niektórych osobach będących ofiarami represji wojennych i okresu powojennego (Dz. U. z 2022 r. poz. 2039);
• ustawa z dnia 16 listopada 2006 r. o świadczeniach pieniężnych i uprawnieniach przysługujących cywilnym niewidomym ofiarom działań wojennych (Dz. U. z 2021 r. poz. 1820);
• ustawa z dnia 29 maja 1974 r. o zaopatrzeniu inwalidów wojennych i wojskowych oraz ich rodzin (Dz. U. z 2022 r. poz. 2287);
• ustawa z dnia 20 marca 2015 r. o działaczach opozycji antykomunistycznej oraz osobach represjonowanych z powodów politycznych (Dz. U. z 2021 r. poz. 1255 ze zm.);
• ustawa z dnia 14 grudnia 2016 r. Prawo oświatowe (Dz. U. z 2021 r. poz. 1082 ze zm.);
•  ustawa z dnia 20 lipca 2018 r. Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce (Dz. U. z 2022 r., poz. 574 ze zm.);
• ustawa z dnia 19 sierpnia 2011 r. o weteranach działań poza granicami państwa (Dz. U. z 2022 r. poz. 2205);
• ustawa z dnia 7 września 2007 r. o Karcie Polaka (Dz.U. z 2019 r. poz. 1598 ze zm.);
• ustawa z dnia 22 sierpnia 1997 r. o publicznej służbie krwi (Dz. U. z 2021 r. poz. 1749 ze zm.).

Uprawnienia te obejmują w szczególności:

• dzieci w wieku do 4 lat;
• żołnierzy Żandarmerii Wojskowej oraz wojskowych organów porządkowych wykonujących czynności urzędowe patrolowania i inne czynności służbowe w środkach transportu zbiorowego;
• umundurowanych funkcjonariuszy Straży Granicznej w czasie wykonywania czynności służbowych związanych z ochroną granicy państwowej, a także w czasie konwojowania osób zatrzymanych, służby patrolowej oraz wykonywania czynności związanych z kontrolą ruchu granicznego;
• funkcjonariuszy Straży Granicznej w czasie wykonywania czynności służbowych związanych z zapobieganiem i przeciwdziałaniem nielegalnej migracji, realizowanych na szlakach komunikacyjnych o szczególnym znaczeniu międzynarodowym;
•  funkcjonariuszy Służby Celno-Skarbowej w czasie wykonywania czynności służbowych kontroli  określonej w dziale V ustawy z dnia 16 listopada 2016 r. o Krajowej Administracji Skarbowej;
• umundurowanych funkcjonariuszy Policji w czasie konwojowania osób zatrzymanych lub chronionego mienia, przewożenia poczty specjalnej, służby patrolowej oraz udzielania pomocy lub asystowania przy czynnościach organów egzekucyjnych;
• żołnierzy Żandarmerii Wojskowej oraz wojskowych organów porządkowych wykonujących czynności urzędowe patrolowania i inne czynności służbowe w środkach transportu zbiorowego;
• przewodnika lub opiekuna towarzyszącego w podróży osobie niewidomej albo osobie niezdolnej do samodzielnej egzystencji;
• dzieci i młodzież dotknięte inwalidztwem lub niepełnosprawne;
• jednego z rodziców lub opiekunów dzieci i młodzieży dotkniętych inwalidztwem lub niepełnosprawnych;
• żołnierzy odbywających niezawodową służbę wojskową, z wyjątkiem służby okresowej i nadterminowej, oraz osoby spełniające obowiązek tej służby w formach równorzędnych;
• cywilne niewidome ofiary działań wojennych uznane za osoby niezdolne do samodzielnej egzystencji;
• emerytów i rencistów oraz ich współmałżonków, na których pobierane są zasiłki rodzinne;
• osoby niezdolne do samodzielnej egzystencji;
• osoby niewidome uznane za niezdolne do samodzielnej egzystencji oraz osoby niewidome uznane za zdolne do samodzielnej egzystencji;
• dzieci w wieku powyżej 4 lat do rozpoczęcia odbywania obowiązkowego rocznego przygotowania przedszkolnego;
• dzieci i młodzież w okresie od rozpoczęcia odbywania obowiązkowego rocznego przygotowania przedszkolnego do ukończenia szkoły podstawowej lub ponadpodstawowej – publicznej lub niepublicznej o uprawnieniach szkoły publicznej, nie dłużej niż do ukończenia 24 roku życia;
• dzieci i młodzież, nie dłużej niż do ukończenia 18. roku życia, w okresie pobierania nauki języka polskiego, historii, geografii, kultury polskiej lub innych przedmiotów nauczanych w języku polskim w:
• szkołach prowadzonych przez organizacje społeczne za granicą zarejestrowanych w bazie prowadzonej przez upoważnioną jednostkę podległą ministrowi właściwemu do spraw oświaty i wychowania,
• b) szkołach funkcjonujących w systemach oświaty innych państw,
• c) sekcjach polskich funkcjonujących w szkołach działających w systemach oświaty innych
• państw,
• d) szkołach europejskich działających na podstawie Konwencji o Statucie Szkół Europejskich, sporządzonej w Luksemburgu dnia 21 czerwca 1994 r.;

• nauczycieli uczących języka polskiego, historii, geografii, kultury polskiej lub innych przedmiotów nauczanych w języku polskim w szkołach i sekcjach, o których mowa powyżej;
• posiadaczy ważnej Karty Polaka;
• rodziców lub małżonków rodziców w rozumieniu ustawy z dnia 5 grudnia 2014 r. o Karcie Dużej Rodziny posiadających ważną Kartę Dużej Rodziny;
• studentów do ukończenia 26 roku życia;
• doktorantów do ukończenia 35 roku życia;
• nauczycieli przedszkoli publicznych lub niepublicznych oraz nauczycieli szkół podstawowych i szkół ponadpodstawowych – publicznych lub niepublicznych o uprawnieniach szkół publicznych;
• nauczycieli akademickich;
• inwalidów wojennych lub wojskowych;
• kombatantów będących inwalidami wojennymi lub wojskowymi zaliczanych do I grupy inwalidów;
• kombatantów i inne osoby uprawione (osoby będące ofiarami represji wojennych i okresu powojennego, wdowy lub wdowców – emerytów, rencistów i inwalidów oraz osoby pobierające uposażenie w stanie spoczynku lub uposażenie rodzinne pozostałe po kombatantach i innych osobach uprawnionych);
• wdowy lub wdowców – emerytów i rencistów oraz osoby pobierające uposażenie w stanie spoczynku lub uposażenie rodzinne pozostałe po kombatantach i innych osobach uprawnionych;
• przewodnika lub opiekuna towarzyszącego inwalidzie wojennemu lub wojskowemu zaliczonemu do I grupy inwalidów;
• weteranów poszkodowanych pobierających rentę inwalidzką z tytułu urazów lub chorób powstałych w związku z udziałem w działaniach poza granicami państwa;
• działaczy opozycji antykomunistycznej lub osoby represjonowane z powodów politycznych o potwierdzonym statusie działacza opozycji antykomunistycznej lub osoby represjonowanej z powodów politycznych.

2. Czy ustawowe ulgi za przejazdy komunikacją zbiorową powinny być uwzględniane przez wszystkich przewoźników (publicznych i prywatnych)?
Ad 2. Odnosząc się do kwestii stosowania ulg ustawowych przez przewoźników publicznych i prywatnych, pragnę poinformować, że bez znaczenia jest w tym przypadku forma własności podmiotu świadczącego usługi przewozu osób. Kluczowe jest natomiast, czy podmiot ten realizuje przewozy w ramach „publicznego transportu zbiorowego”, zdefiniowanego w ustawie z dnia 16 grudnia 2010 r. o publicznym transporcie zbiorowym (Dz. U. z 2022 r. poz. 1343) jako powszechnie dostępny regularny przewóz osób wykonywany w określonych odstępach czasu i po określonej linii komunikacyjnej (tj. na określonej drodze między przystankami wskazanymi w rozkładzie jazdy), liniach komunikacyjnych lub sieci komunikacyjnej. Przy czym, w świetle ustawy z dnia 6 września 2001 r. o transporcie drogowym (Dz. U. z 2022 r. poz. 2201) „przewozem regularnym” nie jest przewóz osób wykonywany pojazdem przeznaczonym konstrukcyjnie do przewozu nie więcej niż 9 osób łącznie z kierowcą. Dlatego też w przypadku przewozów realizowanych tzw. „busami” spełniającymi ww. warunek dotyczący liczby przewożonych pasażerów, ulgi ustawowe nie będą obowiązywały.

Ulgi ustawowe będą natomiast obowiązywały w pozostałych przewozach niestanowiących przewozów o charakterze komunikacji miejskiej.

3. Jakie są źródła refundowania zastosowanych ulg przewoźnikom publicznym i prywatnym?
Ad 3. Źródło refundowania zastosowanych ulg jest jednakowe bez względu na formę własności podmiotu świadczącego usługi w ramach publicznego transportu zbiorowego (prywatna/publiczna). Zgodnie z art. 51 ustawy o publicznym transporcie zbiorowym oraz art. 8a ustawy o uprawnieniach do ulgowych przejazdów środkami publicznego transportu zbiorowego źródłem finansowania przewozów o charakterze użyteczności publicznej są:

• środki z budżetu państwa
• środki własne jednostki samorządu terytorialnego będącej organizatorem przewozów w przypadku ulg ustanowionych przez tego organizatora.

Dopłaty do ulgowych przejazdów w komunikacji autobusowej innej niż komunikacja miejska pokrywane są z budżetu państwa z części będących w dyspozycji poszczególnych województw. Środki przekazywane są przewoźnikom i operatorom przewozów przez marszałków województw w formie dotacji. Urzędy marszałkowskie realizują obsługę finansowania ulg ustawowych (w tym: zawieranie umów, szacowanie łącznej wysokości dotacji na podstawie zapotrzebowań zgłoszonych przez przewoźników i operatorów przewozów autobusowych) pozyskując środki na ten cel z budżetów wojewodów.

Natomiast przewoźnicy kolejowi otrzymują dotację przedmiotową z części 39 budżetu państwa, której dysponentem jest Minister Infrastruktury. Kwota tej dotacji dla każdego z przewoźników i operatorów kolejowych obliczana jest na podstawie wartości utraconych wpływów taryfowych z tytułu stosowania ulg przejazdowych przy zrealizowanej, udokumentowanej zaewidencjonowanej sprzedaży. Rozliczaniem i przekazywaniem dotacji dla przewoźników kolejowych zajmuje się resort odpowiedzialny za transport, czyli Ministerstwo Infrastruktury.

4. Czy jeżeli osoba mająca ustawowe prawo do ulgi nie będzie mogła skorzystać z niej w czasie przejazdu, mając imienny bilet, może starać się o refundację zapłaconej różnicy ceny?

Ad 4. Kwestie związane z uiszczeniem opłat za przejazdy, w tym opłaty dodatkowej za brak dokumentu uprawniającego do przejazdu lub ulgowego przejazdu, regulują przepisy art. 33 ust. 3 – 5 ustawy z dnia 15 listopada 1984 r. – Prawo Przewozowe (Dz. U. z 2020 poz. 8) zgodnie z którymi, w razie stwierdzenia braku odpowiedniego dokumentu przewozu albo dokumentu uprawniającego do przejazdu ulgowego/bezpłatnego, przewoźnik lub organizator publicznego transportu zbiorowego albo osoba przez niego upoważniona pobiera właściwą należność i opłatę dodatkową albo wystawia wezwanie do zapłaty. Pobrana należność za przewóz i opłata dodatkowa, po uiszczeniu opłaty manipulacyjnej odpowiadającej kosztom poniesionym przez przewoźnika lub organizatora publicznego transportu zbiorowego, podlegają zwrotowi, a w przypadku wezwania do zapłaty – umorzeniu, w przypadku udokumentowania przez podróżnego, nie później niż w terminie 7 dni od dnia przewozu, uprawnień do bezpłatnego lub ulgowego przejazdu.