Resort o wykluczeniu transportowym. Wiemy, ile linii zlikwidowano od 2015

21 lutego Rafał Weber, sekretarz stanu w Ministerstwie Infrastruktury odpowiedział na interpelację posłanki Mirosławy Nykiel w sprawie wykluczenia komunikacyjnego w Polsce.

Przypomnijmy, że parlamentarzystka – wraz z grupą posłów – zadała następujące pytania:

1. Ile kilometrów tras kolejowych zamknięto w poszczególnych latach od 2015 roku? Z jakich powodów najczęściej zamykano trasy kolejowe? Ile kilometrów tras kolejowych w tych latach oddano do użytku?
2. Ile jest miejscowości w Polsce nieposiadających dostępu do publicznej komunikacji autobusowej? Ile jest miejscowości nieposiadających dostępu do jakichkolwiek form komunikacji zbiorowej? Jak dane te kształtowały się w poszczególnych latach od 2015 roku?
3. Ile połączeń autobusowych przywrócono w ramach programu „Nowa Piątka”? Proszę o przedstawienie wykazu tych połączeń. Ile środków od 2019 roku przeznaczono na cel przywracania połączeń autobusowych?
4. Jak ocenia Pan ogólny stan walki z wykluczeniem komunikacyjnym w Polsce? Jakie inne działania w celu walki z tym zjawiskiem podjęło Ministerstwo Infrastruktury?

Resort odpowiada

Ad 1. W odpowiedzi na pytanie nr 1 interpelacji, po uzyskaniu niezbędnych informacji ze strony Spółki     PKP Polskie Linie Kolejowe S.A. (dalej: „Spółka” lub „PKP PLK SA”), resort infrastruktury przedstawia następujące informacje. Występujące okresowo zamknięcia tras kolejowych najczęściej powodowane były i są potrzebą planowanych i realizowanych zadań inwestycyjnych. Odnośnie do oddanych do użytku km torów (czytaj: dane dotyczą zmodernizowanych torów ramach KPK), podaję poniżej dane w podziale na lata:

• 2015-2017 zmodernizowano 1 317,841 km toru,
• 2018 – 1 180,78 km toru,
• 2019 – 1 691,16 km toru,
• 2020 –  812,65 km toru,
• 2021 –  811,64 km toru,
• 2022 – 1 386,63* km toru.

*wartość wykonania zostanie ostatecznie potwierdzona w sprawozdaniu za rok 2022.

Należy zwrócić uwagę, że linie kolejowe są zamykane z uwagi na różne przyczyny. Działanie takie może być związane ze stanem technicznym takich linii, ich remontami, modernizacją albo brakiem przejazdów pociągów z uwagi na brak zainteresowania ze strony przewoźników lub organizatorów przewozów. Stany takie nie są tożsame z likwidacją linii kolejowej w drodze decyzji ministra właściwego do spraw transportu, wydawanej na podstawie przepisów ustawy z dnia 28 marca 2003 r. o transporcie kolejowym. Poniżej przedstawiam adekwatne do powyższych wyjaśnień dane liczbowe dla poszczególnych lat:

• 2015 r. – zamknięto dla ruchu kolejowego 107,0 km linii,
• 2016 r. – zamknięto dla ruchu kolejowego 208,3 km linii,
• 2017 r. – zamknięto dla ruchu kolejowego   59,4 km linii,
• 2018 r. – zamknięto dla ruchu kolejowego 120,0 km linii,
• 2019 r. – zamknięto dla ruchu kolejowego   18,7 km linii,
• 2020 r. – zamknięto dla ruchu kolejowego 58,8 km linii,
• 2021 r. – zamknięto dla ruchu kolejowego           2,2 km linii,
• 2022 r. – zamknięto dla ruchu kolejowego 34,3 km linii.

Od 2015 r. na prośbę zainteresowanych samorządów podjęto decyzję o formalnej likwidacji 75,445 km linii kolejowych pozostających w zarządzie PKP PLK SA. Dla porównania w latach: 2007-2015, podjęto decyzję o likwidacji 180,7 km linii pozostających w zarządzie PKP PLK S.A. i PKP S.A.

Ad 2. Odnosząc się do pytania nr 2, należy wskazać, że zasady organizacji i funkcjonowania regularnego przewozu osób w publicznym transporcie zbiorowym realizowanego na terytorium Rzeczypospolitej oraz strefie transgranicznej określa ustawa z dnia 16 grudnia 2010 r. o publicznym transporcie zbiorowym. Organizatorami publicznego transportu zbiorowego, zgodnie z art. 7 ww. ustawy, są jednostki samorządu terytorialnego oraz ich związki na poziomie gminy, związku międzygminnego, powiatu, związku powiatów, związku powiatowo – gminnego, związku metropolitalnego lub województwa. Minister właściwy do spraw transportu jest organizatorem wyłącznie w zakresie międzywojewódzkich i międzynarodowych przewozów pasażerskich w transporcie kolejowym.

Zadaniem organizatorów publicznego transportu zbiorowego, zgodnie z art. 8 ustawy o publicznym transporcie zbiorowym, jest planowanie rozwoju transportu, organizowanie i zarządzanie publicznym transportem zbiorowym.

Mając na uwadze powyższe należy wskazać, że minister właściwy do spraw transportu nie gromadzi danych o liczbie miejscowości nieposiadających dostępu do autobusowego transportu publicznego. Tego rodzaju danymi mogą dysponować organizatorzy publicznego transportu zbiorowego, którymi w przypadku przewozów autobusowych są jednostki samorządu terytorialnego. Organizatorzy publicznego transportu najlepiej znają potrzeby przewozowe swoich mieszkańców i tym samym powinni decydować, które linie autobusowe należy uruchomić lub odtworzyć w celu przeciwdziałania wykluczeniu komunikacyjnemu.

Jednocześnie należy wskazać, że Minister Infrastruktury jako dysponent Funduszu rozwoju przewozów  autobusowych o charakterze użyteczności publicznej zbiera dane dotyczące funkcjonowania tego programu. W tym na przykład dane dotyczące liczby linii komunikacyjnych na których są wykonywane przewozy  o charakterze użyteczności publicznej, które zostały częściowo sfinansowane ze środków Funduszu, łącznej wielkości pracy eksploatacyjnej na tych liniach oraz dane dotyczące kwoty dopłaty wydatkowanej przez wojewodów.

W związku z powyższym oraz odnosząc się do pytania nr 2 tej interpelacji w załączeniu przekazuję, opracowany na podstawie danych przekazanych przez wojewodów, wykaz jednostek samorządu terytorialnego, które nie korzystały z Funduszu pod początku jego istnienia, także w ramach zawartych porozumień i związków oraz przez ich teren nie przebiega linia komunikacyjna utworzona przez marszałka województwa lub starostę.

Ad  3.  Odpowiadając   na  pytanie  nr  3,  informuję,  że  Fundusz  rozwoju  przewozów  autobusowych        o charakterze użyteczności publicznej został utworzony na mocy ustawy z dnia 16 maja 2019 r. o Funduszu rozwoju przewozów autobusowych o charakterze użyteczności publicznej3, które weszły w życie w dniu      18 lipca 2019 r.

Środki Funduszu przeznacza się na dofinansowanie realizacji zadań własnych organizatorów w zakresie przewozów autobusowych o charakterze użyteczności publicznej poprzez dopłatę do kwoty deficytu pojedynczej linii komunikacyjnej w przewozach autobusowych o charakterze użyteczności publicznej.

Funkcjonowanie Funduszu zostało zaplanowane w perspektywie wieloletniej. W 2019 r. planowane przychody Funduszu, ze względu na termin wejścia w życie ustawy tworzącej Fundusz, wynosiły 300 mln zł. Natomiast od 2020 r. kwota planowanych przychodów Funduszu wynosi corocznie 800 mln zł.

Mając na uwadze zakres danych gromadzonych przez dysponenta Funduszu przedstawiam informacje        o funkcjonowaniu tego programu w poszczególnych latach:

• 2019 rok              10 032 758,86 zł               1 228     11 074 730,83 wzkm
• 2020 rok              139 055 152,59 zł            2 834     64 705 532,60 wzkm
• 2021 rok              358 204 103,47 zł            4 371     140 479 528,64 wzkm
• 2022 rok*           631 556 854,31 zł            5 705     217 065 505,49 wzkm

* ostateczne dane dotyczące 2022 roku będą znane po złożeniu przez dysponenta Funduszu

W 2023 roku objętych dopłatą z Funduszu zostało 6 264 linii komunikacyjnych, zaś łączna wnioskowana kwota dopłaty wynosi 766 158 997,51 zł.

Mając na uwadze przedstawione powyżej dane dotyczące funkcjonowania Funduszu stwierdzenie dotyczące przywracania połączeń autobusowych w Polsce użyte w interpelacji, jakoby „cel ten niestety nie został spełniony” jest nieuzasadnione.

Ad 4. W odpowiedzi na pytanie nr 4 interpelacji wskazuję, że minimalizacja wykluczenia komunikacyjnego jest jednym z priorytetowych działań Ministerstwa Infrastruktury.

W zakresie transportu kolejowego, dążąc do tego, aby krajowa siatka połączeń kolejowych spełniała oczekiwania  podróżnych  w  jak  największym  stopniu,  Ministerstwo  Infrastruktury  podejmuje,  wspólnie   z podmiotami działającymi na rynku kolejowym, działania stymulujące ten rynek, a wdrażane procesy inwestycyjne i organizacyjne przyczyniają się do podnoszenia jakości usług świadczonych przez przewoźników kolejowych. Należy podkreślić, że zadanie to nie należy do najłatwiejszych.

Minister właściwy do spraw transportu jako ustawowy organizator kolejowych połączeń międzywojewódzkich i międzynarodowych zamawia na podstawie umowy pasażerskie połączenia kolejowe o charakterze usług publicznych w oparciu o wymogi zawarte w rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 4 grudnia 2020 r.   w sprawie  planu  zrównoważonego  rozwoju  publicznego  transportu  zbiorowego  w  międzywojewódzkich  i międzynarodowych   przewozach   pasażerskich    oraz    w    wojewódzkich    przewozach    pasażerskich w transporcie kolejowym4. Plan zrównoważonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego, czyli tzw. „Plan  transportowy”,  określa  trasy  stanowiące  sieć  połączeń  międzywojewódzkich  i międzynarodowych, na których priorytetem jest zapewnienie odpowiedniej dalekobieżnej oferty przewozowej.

Ministerstwo Infrastruktury i Pełnomocnik Rządu do spraw przeciwdziałania wykluczeniu komunikacyjnemu wspólnie z operatorem PKP Intercity SA i zarządcą infrastruktury kolejowej PKP PLK SA w trakcie prac nad poszczególnymi edycjami rozkładu jazdy analizują możliwości zwiększenia dostępności do transportu kolejowego dla mieszkańców wielu regionów Polski. Analizy obejmują badanie np. sieci osadniczej, potrzeb komunikacyjnych danej społeczności, a także możliwości taborowych, technicznych, stanu infrastruktury oraz czynników formalnoprawnych. Efektem tych prac jest uruchamianie połączeń na liniach, po których pociągi dalekobieżne dotychczas nie kursowały, a oferta przewoźników regionalnych jest marginalna, bądź nie funkcjonuje w ogóle. Do siatki połączeń włączane są nowe powiaty, także o nieco mniejszym potencjale gospodarczym niż największe ośrodki w kraju. Liczba postojów handlowych obsługiwanych przez PKP Intercity na zlecenie ministra właściwego do spraw transportu w rozkładzie 2014/2015 to 326, podczas gdy  w obecnym rozkładzie jazdy 2022/2023 są to już 464 postoje (wzrost o ponad 40%).

Porównując liczbę uruchamianych pociągów: w rocznym rozkładzie jazdy 2015/2016 liczba ta wyniosła około 133 tys., a w rozkładzie jazdy 2021/2022 liczba połączeń kształtowała się na poziomie ponad 143 tys. połączeń. Natomiast w nowym rocznym rozkładzie jazdy 2022/2023 jest to już ok. 145 tys. połączeń.

Mimo stanu epidemii COVID-19 i spadku w tym czasie popytu na przewozy, organizator dbał o uruchamianie nowych kierunków. Od 2021 r., na zlecenie Ministra Infrastruktury, pociągi zaczynają docierać do Bielska Podlaskiego, Hajnówki, Siemiatycz, Płocka, Gostynina, Prudnika, Nysy, Paczkowa czy Świdnicy.

W nowym rozkładzie jazdy na sezon 2022/2023 każdego dnia na tory wyjeżdża średnio około 400 pociągów. Planowo od września przyszłego roku na tory wyjedzie nowy pociąg IC Wieniawski relacji Poznań Główny – Lublin Główny – Poznań Główny, który umożliwi włączenie Przysuchy w województwie mazowieckim oraz Drzewicy w województwie łódzkim do siatki połączeń PKP Intercity.

Walka z wykluczeniem komunikacyjnym to też większa częstotliwość kursowania pociągów. Najbliższe lata przyniosą dalsze zwiększenie liczby miast i miejscowości z dostępem do usług PKP Intercity SA, większą częstotliwość  połączeń  na  najpopularniejszych  trasach   oraz  dalsze  podnoszenie  komfortu  podróży.   W nowym rozkładzie jazdy na sezon 2022/2023 kolejne nowe lub zmodernizowane elektryczne zespoły trakcyjne i wagony, które systematycznie pojawiają się na torach, zapewnią coraz wyższy komfort podróżowania. Wśród połączeń ekonomicznych zwiększy się udział kategorii IC wśród pociągów jeżdżących m.in. z i do Warszawy, Krakowa, Poznania, Łodzi, Szczecina, Bydgoszczy, Olsztyna czy Kielc.

Powyższe działania, polegające na systematycznej rozbudowie oraz stabilizacji oferty przewozowej na wielu ciągach komunikacyjnych, a także reaktywacja połączeń dalekobieżnych w miejscowościach od lat pozbawionych dostępu do kolei jako środka transportu, wpisują się w walkę z wykluczeniem komunikacyjnym, stanowiącą jeden z najistotniejszych kierunków działania Ministra Infrastruktury.

Minister Infrastruktury wraz z Pełnomocnikiem  Rządu  pozostają  w  stałym  kontakcie  z  wojewodami,  m.in. przy:

•             opiniowaniu Planu transportowego Ministra5,

•             udzielaniu wsparcia finansowego kolejowym operatorom regionalnym w związku z pandemią,

•             kwestii współfinansowania kolejowego taboru regionalnego z Funduszu Kolejowego.

Zebranie opinii szerokiego kręgu podmiotów stanowi ważny element w procesach decyzyjnych dotyczących kierunku rozwoju pasażerskich przewozów kolejowych.

Projekt Planu Transportowego Ministra został poddany procedurze konsultacji publicznych. Możliwość zgłoszenia postulatów i prezentowania opinii do projektu sprzyjała poprawie jakości projektu Planu transportowego poprzez jego pełniejszą adaptację do rzeczywistych potrzeb transportowych społeczności. Projekt został uzgodniony przez władze samorządowe. Następnie, na etapie opiniowania projektu rozporządzenia w ramach Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego forum to pozytywnie zaopiniowało projekt.

Pełnomocnik  Rządu  do  spraw   przeciwdziałania   wykluczeniu   komunikacyjnemu   podjął   działania,   aby operatorzy realizujący przewozy kolejowe na podstawie zawartych umów o świadczenie usług publicznych, otrzymywali dodatkowe wsparcie finansowe wypłacane na podstawie art. 15zzzzl¹ i art. 15zzzzl² ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych6 (za poszczególne miesiące roku 2020 i 2021. Wsparcie to uzupełniało środki przekazywane jako  rekompensata  przez  właściwego  organizatora   publicznego   transportu   zbiorowego   w   związku ze  zmniejszeniem  liczby  przewożonych  pasażerów,  a  tym  samym  i  przychodów  z  realizacji  umów     o świadczenie usług publicznych na skutek COVID-19. Wsparcie to udzielane było w zakresie, w jakim nie zostało sfinansowane rekompensatą oraz środkami pierwotnie zaplanowanymi w budżetach organizatorów publicznego transportu zbiorowego. W drugim roku obowiązywania ustawy przyjęto, że budżety organizatorów na 2021 r.  uwzględniły  pandemię  COVID-19,  a  zarazem  aktualne  pozostało  założenie, że wsparcie udzielane operatorom kolejowym na podstawie ustawy przekazywane jest w celu minimalizowania negatywnych konsekwencji pandemii niezależnie od tego, że to organizator pozostaje wyłącznie odpowiedzialny za ofertę publicznego transportu  zbiorowego. Zgodnie  z treścią  zmienionego  art. 15zzzzl³ ustawy warunkiem udzielenia wsparcia na podstawie art. 15zzzzl¹ i art.15zzzzl² ustawy było zaplanowanie  wydatków  w  budżecie  właściwego  organizatora  w  celu  sfinansowania  rekompensaty      w wysokości nie mniejszej niż w roku poprzednim oraz przekazanie przez organizatora operatorowi rekompensaty co najmniej w tej samej wysokości.

Powyższe wypłaty z budżetu państwa (art.  15zzzzl¹  ustawy)  i  Funduszu  Przeciwdziałania  COVID-19  (art. 15zzzzl² ustawy) służyły zminimalizowaniu strat finansowych operatorów kolejowych i utrzymaniu oferty przewozowej  na  zaplanowanym  przez  organizatorów  poziomie.  Jak  wynika  z  informacji  zwrotnych    od województw, wsparcie to wywarło pozytywny wpływ na zbilansowanie działalności operacyjnej operatorów, spełniając oczekiwania operatorów kolejowych i organizatorów publicznego transportu publicznego w zakresie przeciwdziałania skutkom COVID-19.

Ponadto, istotnym elementem w obszarze rozwoju społeczno-gospodarczego kraju i jednym z priorytetów Rządu RP i Pełnomocnika do spraw przeciwdziałania wykluczeniu komunikacyjnemu jest realizacja zadań związanych  z  rozwojem  i  modernizacją  sieci  kolejowej  w  Polsce,  przyczyniających  się  do  walki          z wykluczeniem komunikacyjnym. Podejmowane  przez Rząd działania mają na celu usunięcie zaległości    w rozbudowie, modernizacji i rewitalizacji infrastruktury transportowej oraz połączenie infrastrukturalne najważniejszych ośrodków wzrostu z obszarami o niższej dynamice rozwoju i włączenie ich w sieć transportu europejskiego.

Poprawa dostępu do transportu kolejowego związana jest także z realizacją przedsięwzięć oraz inwestycji prowadzonych przez polskiego zarządcę infrastruktury kolejowej, mających na celu poprawę stanu infrastruktury  lub dostępu do niej. Podejmowane  przez Rząd działania mają na celu usunięcie zaległości    w rozbudowie, modernizacji i rewitalizacji infrastruktury transportowej oraz połączenie infrastrukturalne najważniejszych ośrodków wzrostu z obszarami o niższej dynamice rozwoju i włączenie ich w sieć transportu europejskiego. Wdrażając i realizując programy wieloletnie związane z rozwojem infrastruktury kolejowej Minister Infrastruktury stale dąży do zapewnienia organizatorom publicznego transportu zbiorowego oraz przewoźnikom kolejowym jak najlepszych warunków do świadczenia usług publicznych w zakresie przewozów pasażerskich, działając przy tym na rzecz zwiększenia dostępności, atrakcyjności, poprawy bezpieczeństwa oraz niezawodności transportu kolejowego.

Ministerstwo Infrastruktury, realizując „Strategię Zrównoważonego Rozwoju Transportu do 2030 roku”, dąży do wszechstronnego rozwoju transportu, zarówno w przewozach osób jak i towarów. Działając na rzecz poprawy standardu i dostępności przewozów kolejowych, wspólnie z zarządcami infrastruktury realizuje programy    strategiczne,    które    wpływają    pozytywnie    na    atrakcyjność     transportu     poprzez   m.in. poprawę stanu technicznego infrastruktury kolejowej.

Jednym z takich programów, dedykowanych kolei jest realizowany obecnie przez Ministerstwo Infrastruktury Rządowy  Program  wsparcia  zadań  zarządców  infrastruktury  kolejowej,  w  tym  w  zakresie  utrzymania   i remontów, do 2023 roku. Efektem ww. Programu Utrzymaniowego, który jest realizowany poprzez umowy Ministra Infrastruktury z zarządcami infrastruktury kolejowej (PKP Polskie Linie Kolejowe S.A., PKP Szybka Kolej Miejska w Trójmieście Sp. z o.o., Dolnośląska Służba Dróg i Kolei we Wrocławiu) jest m.in.: zapewnienie  stabilności  finansowania  zarządców   infrastruktury,   likwidacja   najbardziej   uciążliwych   dla przewoźników kolejowych zaległości utrzymaniowo-naprawczych. W ramach Programu dotychczas została przekazana kwota 17 563,2 mln zł. Całkowity łączny limit środków publicznych na realizację Programu w okresie od dnia 1 stycznia 2019 r. do dnia 31 grudnia 2023 r. wynosi 23 833,3 mln zł, w tym      z budżetu państwa – 16 308,9 mln zł oraz z Funduszu Kolejowego – 7 524,4 mln zł. Program umożliwił ponadto przejmowanie przez jednostki samorządu terytorialnego linii kolejowych, na których od wielu lat nie był prowadzony ruch kolejowy w celu wykonania niezbędnych prac a następnie wykonywanie przewozów kolejowych, czego przykładem może być sieć linii kolejowych na Dolnym Śląsku. Obecnie w Ministerstwie Infrastruktury trwają prace nad nowo projektowanym Programem Utrzymaniowym. Aby likwidować regiony wykluczone komunikacyjnie następuje modernizacja i rozwój kolei, także tej regionalnej. Należy podkreślić, że tworząc, a następnie umożliwiając realizację programów takich jak: Krajowy Program Kolejowy, Program Uzupełniania Lokalnej i Regionalnej Infrastruktury Kolejowej – Kolej + do 2029 r., czy Rządowy program budowy lub modernizacji przystanków kolejowych na lata 2021-2025, następuje wsparcie miejscowości nieposiadających dostępu do połączeń kolejowych, a które w wyniku utworzenia takich połączeń będą mogły się  rozwijać  oraz  będą   konkurencyjne   w porównaniu   do   innych   środków   transportu,   co   wpłynie na usprawnienie komunikacyjne w ww. miejscowości.

Krajowy Program Kolejowy do 2023 r. ustanawia ramy finansowe oraz warunki realizacji zamierzeń państwa w zakresie infrastrukturalnych inwestycji kolejowych przewidywanych do wykonania do 2023 r. Przez 6 lat jego wartość wzrosła z 67,5 mld zł do 76,7 mld zł. Obecnie jest największym programem inwestycyjnym      w historii polskiej kolei. Podejmowane działania mają na celu usunięcie zaległości w rozbudowie, modernizacji i rewitalizacji infrastruktury transportowej oraz dają możliwość połączenia najważniejszych ośrodków wzrostu z obszarami o niższej dynamice rozwoju i włączenie ich w sieć transportu europejskiego.

 Należy podkreślić, że modernizacja polskiej kolei będzie kontynuowana w kolejnych latach. Obecnie trwają prace nad nowym dokumentem Krajowego Programu Kolejowego  do 2030 roku, gdzie planowana jest   m.in. kontynuacja inwestycji obecnie realizowanych w ramach KPK do 2023 roku.

Realizacja Programu Uzupełniania Lokalnej i Regionalnej Infrastruktury Kolejowej – Kolej + do 2029 r. przyczyni się do eliminowania wykluczenia komunikacyjnego dzięki możliwości uzupełniania sieci kolejowej  o nowe połączenia, które przede wszystkim zapewnią pasażerom dostęp do komunikacji międzywojewódzkiej. Podstawowym celem wprowadzonego przez obecny Rząd Programu Kolej + jest uzyskanie lub usprawnienie połączenia kolejowego miejscowości o populacji powyżej 10 tys. mieszkańców  z miastami wojewódzkimi. Efektem Programu będzie poprawa warunków życia mieszkańców, usprawnienie codziennych podróży oraz możliwość przedstawienia bardziej dostosowanej do potrzeb lokalnej społeczności oferty  przewozowej.  Dodatkowo  nastąpi  wzrost  atrakcyjności  mniejszych  regionów  kraju,  a także promowanie ekologicznych środków transportu.

Projekty dofinansowane w ramach Programu Kolej + będą stanowiły uzupełnienie inwestycji kolejowych realizowanych i przewidzianych do realizacji w ramach Krajowego Programu Kolejowego, co powinno pozytywnie wpłynąć na zachowanie spójności transportowej regionów Polski w tym sektorze. Należy zauważyć, że budżet Programu Kolej + wzrósł z 6,6 mld zł do 13,2 mld zł, gdzie dofinasowanie z budżetu państwa (w formie dokapitalizowania PKP PLK S.A.) jest na poziomie maksymalnym 85% (11,2 mld zł),       a wkład własny jednostek samorządu terytorialnego to minimum 15 % wartości inwestycji (2 mld zł). Ponad 30 projektów liniowych realizowanych w ramach Programu obejmie ponad 1200 km.

Kolejnym programem wieloletnim wprowadzonym przez obecny Rząd jest Rządowy program budowy lub modernizacji przystanków kolejowych na lata 2021-2025, w ramach którego budową lub modernizacją objęte zostaną nowe lub istniejące przystanki kolejowe w całej Polsce. Zmodernizowane lub powstałe przystanki kolejowe znacznie ułatwią skorzystanie z transportu kolejowego, włączając lokalne społeczności w obszar działania najbardziej ekologicznego środka transportu zbiorowego. Za kwotę 1,0 mld zł zbudowane zostaną nowe przystanki kolejowe, odbudowane te, które od lat nie istnieją oraz wydłużone perony tam, gdzie nie mogą zatrzymywać się pociągi dalekobieżne. Program zakłada poprawę dostępności komunikacyjnej regionów, co w efekcie przyczyni się do eliminowania wykluczenia komunikacyjnego, dostosowywania przystanków kolejowych do ruchu dalekobieżnego, usprawnienia komunikacji kolejowej jako alternatywnej formy transportu innej niż transport drogowy.

W odniesieniu do transportu autobusowego minister właściwy do spraw transportu nie jest organizatorem publicznego transportu zbiorowego i może jedynie pośrednio wpływać na poprawę regionalnej lub lokalnej oferty przewozowej, np. poprzez zmianę przepisów prawnych.

W związku z powyższym resort przygotował przepisy tworzące Fundusz rozwoju przewozów autobusowych o charakterze użyteczności publicznej. Fundusz stanowi instrument wsparcia jednostek samorządu terytorialnego, jako organizatorów publicznego transportu zbiorowego, w realizacji zadań własnych, dotyczących zapewnienia funkcjonowania publicznego transportu zbiorowego w zakresie przewozów autobusowych o charakterze użyteczności publicznej.

Rozwiązania przewidziane w ramach Funduszu dają jednostkom samorządu terytorialnego jako organizatorom publicznego transportu zbiorowego realne możliwości uruchamiania autobusowych przewozów o charakterze użyteczności publicznej, a także tworzenia dobrze zorganizowanej sieci transportu publicznego na ich obszarze z uwzględnieniem dofinansowania przewozów ze środków Funduszu.

Należy również podkreślić, że Fundusz z roku na rok cieszy się rosnącym zainteresowaniem ze strony organizatorów publicznego transportu zbiorowego, co potwierdzają dane dotyczące jego funkcjonowania przedstawione  w  odpowiedzi  na  pytanie  nr  3.  Fundusz  działa  bez  zakłóceń,  a  przedstawione  dane   o rosnącej liczbie linii komunikacyjnych w przewozach o charakterze użyteczności publicznej wskazują,      że  jednostki  samorządu  terytorialnego  chętnie  korzystają  z  tego  programu  i  uruchamiają  przewozy     o charakterze użyteczności publicznej, zwiększając dostępność do transportu publicznego dla mieszkańców obszaru swojej właściwości.

Jednocześnie należy wskazać, że na wniosek resortu infrastruktury w okresie pandemii choroby COVID-19   i trudnej sytuacji branży publicznego transportu zbiorowego spowodowanej zmniejszoną mobilnością pasażerów, dodatkowa pomoc została skierowana do przewozów autobusowych o charakterze użyteczności publicznej. W ramach pomocy dla organizatorów i operatów publicznego transportu zbiorowego organizujących przewozy o charakterze użyteczności publicznej przewidziano zwiększenie – od 1 kwietnia 2020 r. – dopłaty do wozokilometra z Funduszu rozwoju przewozów autobusowych o charakterze użyteczności publicznej z kwoty nie wyższej niż 1,00 zł do kwoty nie wyższej niż 3,00 zł. Obecnie zwiększona stawka dopłaty jest utrzymana do końca 2023 r. Niemniej jednak planowane jest utrzymanie zwiększonej stawki dopłaty także w kolejnych latach. Znowelizowane, w powyższym zakresie, przepisy ustawy z dnia 16 maja 2019 r. o Funduszu rozwoju przewozów autobusowych o charakterze użyteczności publicznej zapewniły warunki do utrzymania nierentownych linii komunikacyjnych w okresie epidemii choroby COVID-19.

Wsparcie ze środków Funduszu stanowi istotną pomoc dla organizatorów publicznego transportu zbiorowego w realizacji ich zadań własnych w zakresie organizacji publicznego transportu zbiorowego. Tym samym Funduszu stanowi jedno ze skutecznych narzędzi przeciwdziałania wykluczeniu komunikacyjnemu.

Warto również wskazać na wsparcie branży autobusowej poprzez przepisy ustawy z dnia 2 marca 2020 r.    o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych. Wskazana ustawa wprowadziła mechanizm wsparcia finansowego dla przewoźników autobusowych oraz operatorów publicznego transportu zbiorowego za miesiące obowiązywania ograniczeń w przemieszczaniu się środkami publicznego transportu zbiorowego w zakresie liczby zajętych miejsc siedzących albo miejsc siedzących i stojących w stosunku     do dokumentacji technicznej lub techniczno-ruchowej pojazdu, jednak nie dłużej niż do dnia 31 grudnia 2021

r. Wskazana pomoc obowiązywała od 1 stycznia 2021 r. do czasu utrzymania ograniczeń w liczbie miejsc. Rozwiązania te pozwoliły na zminimalizowanie strat finansowych branży autobusowej i utrzymanie oferty przewozowej na zaplanowanym przez organizatorów poziomie.

Reasumując, mając na uwadze przedstawione powyżej informacje odnoszące się do pytania nr 4 należy wskazać, że resort infrastruktury podejmuje liczne działania mające na celu zwiększenie dostępności transportu publicznego dla pasażerów.