Rafał Weber o komunikacyjnym wykluczeniu na Mazowszu: Od tego jest FRPA

29 lipca Rafał Weber z Ministerstwa Infrastruktury odpowiedział na interpelację Marcina Kierwińskiego w sprawie ograniczonego dostępu do komunikacji autobusowej na północnym Mazowszu.

Zdaniem posła mieszkańcy powiatu żuromińskiego mają bardzo ograniczony dostęp do komunikacji autobusowej. Zaznaczył, że transport publiczny praktycznie w ogóle tam nie funkcjonuje, w konsekwencji czego mieszkańcy z trudem przemieszczają się do pracy, szkół, urzędów czy przychodni.

-„W następstwie tego przeprowadzone przeze mnie rozeznanie sytuacji wskazuje, że mieszkańcy praktycznie wszystkich północnych powiatów Mazowsza zmagają się z takim samym problemem. Brak dostępu do wygodnej komunikacji autobusowej stanowi ogromne utrudnienie dla osób z ograniczoną mobilnością, w szczególności dla osób starszych, które nie posiadają samochodów, a ze względów zdrowotnych nie mogą korzystać nawet z rowerów. Drastyczny wzrost cen paliw ograniczył też możliwość swobodnego przemieszczania się osobom, które do tej pory podróżowały własnymi samochodami. Alternatywę powinna więc stanowić komunikacja publiczna.”

W związku z parlamentarzysty zapytał:

• Czy Pan Minister ma świadomość, z jakimi problemami – związanymi z ograniczonym dostępem do komunikacji autobusowej – zmagają się dziś mieszkańcy północnego Mazowsza?

• Sytuacja wskazuje, że ustawa o Funduszu rozwoju przewozów autobusowych o charakterze użyteczności publicznej nie zlikwidowała problemu wykluczenia komunikacyjnego, a wysokie ceny paliw będą pogłębiać ten problem. Czy zatem w najbliższym czasie resort infrastruktury planuje podjąć jakiekolwiek kroki w celu rozwiązania wyżej opisanego problemu? Jeśli tak, to jakie? Czy dla tych działań są przewidziane ramy czasowe? Jeśli tak, to jakie?

Resort odpowiada

-„Fundusz rozwoju przewozów autobusowych o charakterze użyteczności publicznej (dalej: Fundusz) został powołany do życia na mocy ustawy z dnia 16 maja 2019 r. o Funduszu rozwoju przewozów autobusowych o charakterze użyteczności publicznej (Dz. U. z 2021 r. poz. 717 z późn. zm.). Przepisy ustawy obowiązują od 18 lipca 2019 r. Do momentu powstania Funduszu, w związku z dysponowaniem niewystarczającymi środkami finansowymi organizatorzy publicznego transportu zbiorowego, tj. jednostki samorządu terytorialnego w większości nie podejmowały się organizacji przewozów autobusowych o charakterze użyteczności publicznej poza miastami. Obywatele zamieszkujący przede wszystkim obszary położone z dala od dużych ośrodków miejskich pozbawieni byli dostępu do komunikacji publicznej, co powodowało powstawanie zjawiska wykluczenia komunikacyjnego w wielu regionach kraju. Fundusz jest pierwszym na tak dużą skalę narzędziem wsparcia finansowego jednostek samorządu terytorialnego w organizacji publicznego transportu zbiorowego. Środki Funduszu przeznacza się na dofinansowanie realizacji zadań własnych organizatorów w zakresie przewozów autobusowych o charakterze użyteczności publicznej poprzez dopłatę do ceny usługi tj. kwoty deficytu pojedynczej linii komunikacyjnej w przewozach autobusowych o charakterze użyteczności publicznej. Rozwiązania przewidziane w ramach Funduszu dają jednostkom samorządu terytorialnego będącym organizatorami publicznego transportu zborowego realne możliwości do uruchamiania autobusowych przewozów o charakterze użyteczności publicznej, a także tworzenia spójnej i zorganizowanej sieci transportu publicznego na ich obszarze z uwzględnieniem dofinansowania przewozów ze środków Funduszu. Dofinansowanie przewozów o charakterze użyteczności publicznej ze środków Funduszu przyczynia się do uruchamiania nowych linii komunikacyjnych, zwiększa dostępność komunikacji autobusowej dla pasażerów również na obszarach, na których komunikacja ta obecnie nie istnieje lub nie funkcjonuje w wymiarze zaspokajającym podstawowe potrzeby obywateli.

Funkcjonowanie Funduszu jest na bieżąco monitorowane przez resort infrastruktury, co pozwala na podejmowanie działań adekwatnych do bieżącej sytuacji na rynku przewozów autobusowych. Przykładem takich działań jest zwiększenie – stawki dopłaty z Funduszu z kwoty nie wyższej niż 1,00 zł do kwoty nie wyższej niż 3,00 zł do 1 wozokilometra już na początku pandemii choroby COVID-19, kiedy to branża znalazła się w trudnej sytuacji ekonomicznej. Dysponent Funduszu, którym jest minister właściwy do spraw transportu, od 2020 roku, co roku dokonuje podziału na poszczególne województwa kwoty 800 mln zł. Zgodnie z aktualnie przekazanymi przez Wojewodów danymi, w bieżącym roku dopłatą z Funduszu zostało objętych 5.640 linii komunikacyjnych. Dopłata do kwoty deficytu pojedynczej linii komunikacyjnej w przewozach autobusowych o charakterze użyteczności publicznej, do dnia 31 grudnia 2023 r. została ustalona w kwocie nie wyższej niż 3,00 zł do 1 wozokilometra przewozu o charakterze użyteczności publicznej.

W związku z coraz większym zainteresowaniem przewozami autobusowymi o charakterze użyteczności publicznej oraz tworzeniem nowych linii komunikacyjnych na terenie całego kraju miały miejsce w br. przypadki, gdy w województwie zabrakło środków na sfinansowanie wszystkich wniosków organizatorów o dopłatę w ramach Funduszu. W takiej sytuacji znalazło się m.in. województwo mazowieckie, którego wojewoda poinformował resort infrastruktury o niewystarczającej na pokrycie wszystkich wniosków organizatorów o dopłatę, kwocie przyznanej na rok 2022 dla tego województwa. Mając powyższe na uwadze, w celu zwiększenia elastyczności w zarządzaniu środkami Funduszu, resort infrastruktury przygotował stosowną nowelizację przepisów ustawy o Funduszu rozwoju przewozów autobusowych o charakterze użyteczności publicznej. Opracowane przez Ministerstwo Infrastruktury przepisy przewidują możliwość przenoszenia środków Funduszu przyznanych i niewykorzystywanych przez województwa do tych województw, w których limit środków w danym roku budżetowym okazał się niewystarczający na objęcie dopłatą wszystkich złożonych wniosków.

Dnia 19 marca 2022 r. weszły w życie przepisy ustawy z dnia 24 lutego 2022 r. o zmianie ustawy o Funduszu rozwoju przewozów autobusowych o charakterze użyteczności publicznej (Dz. U. z 2022 r., poz. 640) wprowadzające omawiane rozwiązanie. Organizatorzy publicznego transportu zbiorowego z terenu województwa mazowieckiego aktywnie korzystają z dofinansowania ze środków Funduszu rozwoju przewozów autobusowych o charakterze użyteczności publicznej. Dysponent Funduszu w marcu br. zlecił Wojewodom dokonanie analizy zaangażowania środków z Funduszu, zgodnie z art. 28 ust. 1 ustawy o Funduszu. W wyniku przeprowadzonej analizy województwo mazowieckie otrzymało środki na objęcie dopłatą z Funduszu wniosków, które nie zostały objęte dopłatą ze względu na wyczerpanie się kwoty środków Funduszu przewidzianych na województwo na rok 2022.

Natomiast środki niezaangażowane, które nie zostały przekazane wojewodom, w przypadku o którym mowa powyżej, zostały podzielone na wszystkie województwa. W wyniku tego podziału województwo mazowieckie otrzymało do dyspozycji dodatkowe środki finansowe z Funduszu na uruchomienie nowych linii. Należy wskazać, że to organizatorzy publicznego transportu zbiorowego znający potrzeby przewozowe swoich mieszkańców decydują, które linie autobusowe należy uruchomić lub odtworzyć przy wsparciu ze środków Funduszu, przy czym kształt tych połączeń oraz konkretny przebieg linii komunikacyjnych powinien odzwierciedlać rzeczywiste potrzeby pasażerów. W związku z tym, istotne jest, aby to właśnie obywatele zainteresowani uruchomieniem konkretnych linii komunikacyjnych zwracali się do odpowiednich władz samorządowych z takimi postulatami, co pozwoli organizatorom publicznego transportu zbiorowego rozpoznać właściwe potrzeby pasażerów w zakresie komunikacji autobusowej. Poniżej przedstawiam dane dotyczące funkcjonowania Funduszu na terenie całego kraju oraz w województwie mazowieckim, w poszczególnych latach.

 Tabela nr 1 przedstawia dane z Funduszu dla całego kraju w poszczególnych latach 2019 – 2021

Tabela nr 2 przedstawia dane z Funduszu dotyczące przeprowadzonych dotychczas naborów na rok 2022 przekazane przez Wojewodów

Tabela nr 3 przedstawia dane z Funduszu dotyczące przeprowadzonych naborów w województwie mazowieckim, w latach 2019 – 2022

Tabela nr 4 przedstawia dane z Funduszu dotyczące przeprowadzonych dotychczas naborów na rok 2022 w województwie mazowieckim przekazane przez Wojewodę Mazowieckiego Rok Liczba linii komunikacyjnych objętych dopłatą

Ostateczne dane dotyczące funkcjonowania Funduszu w roku 2022 będą znane po zakończeniu roku i przekazaniu przez Wojewodów dysponentowi Funduszu sprawozdania rocznego z realizacji zadań Wojewody w ramach Funduszu rozwoju przewozów autobusowych o charakterze użyteczności publicznej, jednak już teraz należy zauważyć rosnące zainteresowanie Funduszem wśród organizatorów publicznego transportu zbiorowego. Powyższe dane dotyczące całego kraju jak i województwa mazowieckiego pokazują, że Fundusz spełnia swoją rolę. Należy podkreślić, że Fundusz rozwoju przewozów autobusowych o charakterze użyteczności publicznej jest programem wieloletnim, w ramach którego organizatorzy mają możliwość sukcesywnego rozwijania połączeń autobusowych na swoim terenie. Z poważaniem, Rafał Weber z upoważnienia Ministra Infrastruktury.”