Posłowie pytają o sensowność CPK. Marcin Horała odpowiada

7 października odpowiedzi na interpelację nr 26949 Posłów na Sejm RP Tadeusza Tomaszewskiego oraz Wiesława Szczepańskiego w sprawie odstąpienia od nieuzasadnionej budowy Centralnego Portu Komunikacyjnego udzielił sekretarz stanu Marcin Horała.

Przypomnijmy – Centralny Port Komunikacyjny to planowany węzeł przesiadkowy między Warszawą a Łodzią, który zintegruje transport lotniczy, kolejowy i drogowy. Na ok. 3 tys. ha zostanie wybudowany Port Lotniczy Solidarność, który w pierwszym etapie będzie mógł obsługiwać 45 mln pasażerów rocznie. CPK ma być wybudowany do 2027 r. wraz z realizacją niezbędnych połączeń z komponentami sieci kolejowej i drogowej.

Cztery pytania o CPK?

Ad 1. Czy mieszkańcy kilku gmin zagrożonych wysiedleniami, w związku z budową Centralnego Portu Komunikacyjnego  doczekają  się  rzeczywistego   dialogu   społecznego   prowadzącego do rozwiązania tych problemów?

Pragnę zapewnić, iż dialog społeczny z mieszkańcami gmin Baranów, Teresin oraz Wiskitki w zakresie zamierzeń związanych z budową Centralnego  Portu  Komunikacyjnego  jest  nieustannie  prowadzony we współpracy z podmiotami społecznymi, w tym m.in. z Radą Społeczną ds. CPK.

Rada Społeczna ds. CPK (zwana dalej Radą) jest kolegialnym ciałem doradczym dla podmiotów odpowiedzialnych za przygotowanie i realizację inwestycji Centralny Port Komunikacyjny (zwanej  dalej CPK): Biura Pełnomocnika Rządu ds. Centralnego Portu Komunikacyjnego dla Rzeczypospolitej Polskiej (zwanego dalej Pełnomocnikiem) oraz spółki Centralny Port Komunikacyjny Sp. z o.o. (zwanej dalej Spółką), a także innych podmiotów bezpośrednio zaangażowanych w inwestycję w odniesieniu do planów i działań istotnych dla społeczności lokalnych gmin  Baranów,  Teresin  i  Wiskitki  zwanych  dalej  Gminami1. Na przełomie lutego i marca 2019 w gminach Baranów, Teresin, Wiskitki zostali powołani przedstawiciele Rady Społecznej – każda gmina wytypowała po 5 reprezentantów. Poniżej przedstawiam zarys dotychczasowej współpracy:

–              od 2019 roku prowadzone były prace nad nowelizacją ustawy z dnia 10 maja 2018 r. o Centralnym Porcie Komunikacyjnym, co było przedmiotem dialogu z Radą Społeczną ds. CPK – w jej ramach powołany został Zespół ds. nowelizacji specustawy;

–              w toku prac nad projektem ustawy na jej początkowym etapie Rada Społeczna została zaproszona do składania uwag i propozycji zmian. W odpowiedzi Rada Społeczna przesłała własny projekt ustawy we wrześniu 2019 r., do których spółka CPK szczegółowo się odniosła;

–              we wrześniu 2020 r.  Spółka  przekazała  Radzie  projekt  nowelizacji  ustawy  o  CPK  z  zaproszeniem do składania uwag. W odpowiedzi Rada przekazała w dniu 21 września 2020 r. uwagi do projektu Ustawy;

–              szczegółowe odniesienie do uwag Rady zostało przekazane w piśmie Pełnomocnika z dnia 25 listopada 2020 r., w którym został opisany dotychczasowy przebieg spotkań poświęconych nowelizacji ustawy, a także wskazane zostały najważniejsze (z punktu widzenia społeczności lokalnych) rozwiązania legislacyjne;

–              projekt ustawy o usprawnieniu procesu inwestycyjnego Centralnego Portu Komunikacyjnego jest rezultatem dotychczasowych prac realizowanych przez Pełnomocnika i zawiera rozwiązania, które były przedmiotem dialogu z Radą w 2019 i 2020 r. Został on wpisany do wykazu prac legislacyjnych Rady Ministrów w dniu 26 lipca 2021 r. pod nr UD2592 z planowanym terminem przyjęcia projektu w III kwartale 2021 r.;

–              najważniejsze założenia projektu ustawy zostały przekazane w korespondencji Pełnomocnika do jednostek samorządu terytorialnego i do mieszkańców w dniu 21 lipca 2021 r. Miało to miejsce jeszcze przed wpisaniem projektu do wykazu prac legislacyjnych Rady Ministrów;

–              projekt ustawy wraz z uzasadnieniem i oceną skutków regulacji, zgodnie z zapowiedziami składanymi na spotkaniu z Wójt Gminy Baranów, w dniu 21 lipca 2021 r., został opublikowany na stronie Ministerstwa Infrastruktury3 i skierowany do konsultacji publicznych w dniu 30 lipca 2021 r. z terminem zgłaszania uwag do 31 sierpnia 2021 r., wydłużonym do 14 września 2021 r.

W najbliższym czasie w procesie dialogu z mieszkańcami zaplanowane są szeroko zakrojone badania społeczne, realizowane przez firmę badawczą. W pierwszym etapie podczas prowadzenia badań jakościowych jesienią tego roku zostaną określone główne obszary i potrzeby informacyjne mieszkańców, w drugim etapie zostaną zrealizowane badania ilościowe, podczas których ankieterzy będą odwiedzali gospodarstwa domowe na terenie inwestycji i zbierali wiedzę w bezpośrednich rozmowach z mieszkańcami.

Niezależnie od powyższego prowadzony jest kontakt bezpośredni z mieszkańcami, choćby podczas szeregu letnich wydarzeń plenerowych pod hasłem #KierunekCPK, gdzie przedstawiciele CPK Sp. z o.o. odpowiadali w nieformalnej atmosferze na rozmaite pytania dotyczące inwestycji. Kontakt z mieszkańcami jest prowadzony na bieżąco innymi kanałami komunikacji, w tym telefonicznie, mailowo, listownie oraz w ramach Programu Dobrowolnych Nabyć.

Ad 2. Jakie argumenty mają przemawiać za zasadnością środowiskową, społeczną i finansową planowanej inwestycji CPK?

Uprzejmie informuję, że obszar badań środowiskowych dla inwestycji CPK został wyznaczony na podstawie wcześniejszej identyfikacji terenu przeznaczonego do dalszych prac planistycznych, obejmującego potencjalną lokalizację Portu Lotniczego, węzła  przesiadkowego  i  Airport  City.  Obszar  ten  zajmuje ok. 74 km² i był już wcześniej wskazywany jako baza do wyboru lokalizacji CPK. W obrębie wskazanego terenu znajdują się obszary: Baranów A, B, C i D, które zostały zaprezentowane w analizach Ove Arup.

Wstępna lokalizacja Portu Solidarność została wskazana na podstawie wielokryterialnej analizy lokalizacyjnej zrealizowanej w latach 2017-2018 przez firmę Ove Arup w ramach opracowania Studium Lokalizacyjne dla Projektu CPK, obejmującej następujące kryteria brzegowe:

•             odległość od centrum Warszawy – do 50 km;

•             lokalizacja względem obszarów ciążenia populacji – w kierunku południowo-zachodnim od Warszawy;

•             optymalny poziom rozwoju infrastruktury transportowej.

W efekcie zawężono obszar  dalszych  poszukiwań  do  obszaru  zlokalizowanego  w  promieniu  50  km od centrum Warszawy, po zachodniej stronie Wisły. W następnym etapie dokonano wykluczenia terenów niezdatnych do realizacji inwestycji w oparciu o następujące kryteria:

•             obszary ochrony przyrody (parki narodowe, obszary Natura 2000, rezerwaty);

•             inne uwarunkowania środowiskowe (rzeki, zbiorniki wodne, tereny zalewowe);

•             gęstość zaludnienia (wykluczono z analiz tereny, na których gęstość zaludnienia przekraczała 400 osób/km²);

2             Projekt ustawy o usprawnieniu procesu inwestycyjnego Centralnego Portu Komunikacyjnego, https://archiwum.bip.kprm.gov.pl/kpr/form/r946781,Projekt-ustawy-o-usprawnieniu-procesu-inwestycyjnego-Centralnego-Portu- Komunikac.html, dostęp: 25.08.2021.

3             Zaproszenie do konsultacji publicznych projektu ustawy o usprawnieniu procesu inwestycyjnego Centralnego Portu Komunikacyjnego, https://www.gov.pl/web/infrastruktura/zaproszenie-do-konsultacji-publicznych-projektu-ustawy-o-usprawnieniu-procesu-inwestycyjnego- centralnego-portu-komunikacyjnego, dostęp: 25.08.2021.

•             ukształtowanie terenu (wykluczono obszary charakteryzujące się dużym udziałem spadków terenu powyżej 3%);

• obszary ograniczenia operacji lotniczych (np. poligony wojskowe, przestrzeń powietrzną nad Puszczą Kampinoską).

Ostatecznie  wybrano  lokalizację  „Baranów”,  która  w  największym  stopniu  spełniała  kryteria  brzegowe i w najmniejszym stopniu oddziaływała akustycznie na bezpośrednie otoczenie przyszłego portu lotniczego. Na podstawie dalszych analiz prowadzonych w ramach prac nad master planem inwestycji, zostanie wyłoniony docelowy obszar inwestycji (tzw. „wariant inwestorski”), który zostanie poddany procedurze uzyskania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach. Szczegółowe informacje nt. wyboru lokalizacji CPK można znaleźć pod adresem: https://www.cpk.pl/pl/inwestycja/baza-wiedzy/wszystko-o-cpk/postepy-prac- wramach-programu-cpk/analizy-ove-arup.

Ad 3. Ile hektarów ziemi planuje przejąć spółka Centralny Port Komunikacyjny Sp. z o.o.?

W dniu 31 lipca 2021 r., weszło w życie rozporządzenie obszarowe obowiązujące w gminach: Baranów, Teresin, Wiskitki. Rozporządzenie obejmuje obszar 74 km²  i  tyle  też  spółka  CPK  planuje  pozyskać. Jest to teren ograniczony od południa autostradą A2, od zachodu – drogą krajową nr 50, od północy – wsią Szymanów i ul. Królewską w Kaskach, a od wschodu – wsią Basin i częściowo rzeką Pisia Tuczna.

Zaznaczyć należy, że jest to obszar inwestycji lotniskowej, węzła komunikacyjnego i potencjalnych inwestycji powiązanych, objęty programem nabyć dobrowolnych na zasadzie umów cywilnoprawnych. Ewentualne wywłaszczenia za odszkodowaniem na inwestycję celu publicznego będzie obejmował znacznie mniejszy obszar definiowany dokładną lokalizacją inwestycji o takim charakterze, która zostanie przesądzona  w decyzji o uwarunkowaniach środowiskowych.

Ad 4. Jaki będzie łączny koszt budowy Centralnego Portu Komunikacyjnego, w tym budowy lotniska oraz wszelkich inwestycji towarzyszących:  w  sieć  kolejową  i  drogową,  celem  dostosowania ich do potrzeb CPK? Proszę o podanie stanu na dzień 30 czerwca 2021 roku?

Koszt   realizacji   inwestycji   lotniskowej,   zgodnie    z    analizami    przedinwestycyjnymi,    wyniesie ok. 23-25 mld PLN. Wydatkowanie najwyższych nakładów przypada na lata 2024-2026, w których prowadzone będą kluczowe z punktu widzenia projektu prace związane z budową hal, dróg startowych oraz pozostałej infrastruktury lotniska. Koszt realizacji inwestycji kolejowych szacowany jest na ponad 90 mld PLN w latach 2020-2034. Wydatkowanie  największej  części  nakładów  jest  planowane  na  lata  2024-2027, co wynika z prowadzenia robót budowalnych na większości planowanych tras kolejowych oraz budowy węzła kolejowego CPK.

Finansowanie powyższych przedsięwzięć w latach 2021-2023 zostało zabezpieczone uchwałą Rady Ministrów nr 156 z dnia 28 października 2020 r. w sprawie ustanowienia programu wieloletniego – „Program inwestycyjny Centralny Port Komunikacyjny. Etap I. 2020–2023”, której publikacja nastąpiła w Monitorze Polskim pod poz. 1050. Program CPK wszedł w życie w dniu 19 listopada 2020 roku.

Inwestycje drogowe będą realizowane przez GDDKiA, natomiast inwestycje związane z modernizacją istniejącej infrastruktury kolejowej przez PKP PLK.

Koszty realizacji inwestycji lotniskowej oraz inwestycji kolejowych będą podlegały ponownemu szacowaniu w ramach prowadzonych prac planistycznych, czyli sporządzenia planu generalnego dla lotniska oraz analiz studiów wykonalności dla poszczególnych ciągów kolejowych.

Jednocześnie chciałbym zwrócić uwagę, że program inwestycyjny CPK w zakresie komponentu kolejowego i drogowego nie wynika z konieczności dostosowania tych sieci do potrzeb CPK tylko z realizacji podstawowych potrzeb transportowych Polski, takich jak likwidacja wykluczeń komunikacyjnych, dostarczenie połączeń  kolejowych do miast obecnie ich pozbawionych lub skokowa poprawa jakości i częstotliwości połączeń, uzupełnienie sieci komunikacyjnej o brakujące połączenia (np. Wrocław-Warszawa,

Rzeszów-Warszawa, Centralna Magistrala Kolejowa – Północ) lub połączenia komplementarne niezbędne do obsługi prognozowanego wzrostu ruchu (Autostradowa Obwodnica Warszawy).