Ministerstwo Infrastruktury o polityce pro rowerowej: Jesteśmy za!

23 marca Rafał Weber, sekretarz stanu w Ministerstwie Infrastruktury odpowiedział na interpelację nr 31597 z dnia 22 lutego 2022 r. w sprawie stworzenia krajowej strategii promocji transportu rowerowego.

Zapytanie złożone przez Posła na Sejm RP Franciszka Sterczewskiego wraz z grupą posłów, zawierało następujące pytania:

1. Czy Ministerstwo zapoznało się z raportem „The State of National Cycling Strategies in Europe (2021)”?
2. Czy Ministerstwo zamierza przygotować i wdrożyć, we współpracy z władzami samorządowymi wszystkich szczebli, organizacjami pozarządowymi oraz relewantnymi urzędami państwowymi, krajową strategię promocji transportu rowerowego? Jeśli tak – kiedy może to nastąpić? Jeśli nie – dlaczego?
3. Jakie działania Ministerstwo podejmuje w celu promocji i rozwoju transportu rowerowego?

Resort odpowiada

-„Ministerstwo Infrastruktury popiera inicjatywy mające na celu promocję i rozwój transportu rowerowego, a odpowiednie działania w tym zakresie przewidziane zostały w Strategii Zrównoważonego Rozwoju Transportu do roku 2030 (SRT2030), przyjętej przez Radę Ministrów we wrześniu 2019 r. Strategia ta jest dokumentem planistycznym, który zgodnie z ustawą z dnia 6 grudnia 2006 r. o zasadach prowadzenia polityki rozwoju (t.j. Dz.U. z 2021 r., poz. 1057) stanowi integralny element spójnego systemu zarządzania krajowymi dokumentami strategicznymi. Jest to jedyna strategia rozwoju dla całego sektora transportu w Polsce, będąca podstawą do opracowywania programów rozwoju.

SRT2030 wyznacza najważniejsze kierunki rozwoju transportu w Polsce. Strategia stanowi kluczowy dokument polityki transportowej państwa i jest ściśle związana z perspektywą finansową Unii Europejskiej na lata 2021 – 2027. Istotą SRT2030 jest wskazanie celu oraz nakreślenie kierunków rozwoju transportu tak, aby etapowo do 2030 r. możliwe było osiągnięcie celów założonych w Strategii na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju do roku 2020 (z perspektywą do 2030 r.).

Głównym celem SRT2030 jest zwiększenie dostępności transportowej oraz poprawa bezpieczeństwa uczestników ruchu i efektywności sektora transportowego poprzez utworzenie spójnego, zrównoważonego, innowacyjnego i przyjaznego użytkownikowi systemu transportowego w wymiarze lokalnym, krajowym, europejskim i globalnym. Osiągnięcie tego celu pozwoli na rozwijanie dogodnych warunków, sprzyjających stabilnemu rozwojowi gospodarczemu kraju. Realizując powyższy cel w SRT2030 zaplanowano działania ukierunkowane na promocję i rozwój transportu rowerowego. Zidentyfikowano również działania skupiające się na tworzeniu warunków do integracji różnych gałęzi transportu, poprzez wdrażanie systemów multimodalnych, w tym m.in. budowę stacji rowerów miejskich i parkingów rowerowych, tworzenie infrastruktury rowerowej wysokiej jakości, czy też rozwój nowych form mobilności współdzielonej. W ramach budowy opartych o kolej zintegrowanych systemów transportowych, w tym aglomeracyjnych, przewiduje się tworzenie wypożyczalni rowerów i parkingów na dworcach i stacjach kolejowych. Równolegle w SRT2030 wskazano na konieczność opracowania i skutecznego wdrażania wytycznych dla inwestycji rowerowych, ograniczających stosowanie rozwiązań niebezpiecznych i niezgodnych z dobrą praktyką.

Zadania związane z popularyzacją ruchu rowerowego, czy to poprzez działania inwestycyjne, czy promocyjne, powiązane są silnie z polityką regionalną i lokalną, gdzie na poziomie poszczególnych miast realizowane są konkretne działania i zamierzenia. Z uwagi na zasadę subsydiarności, zadania te wykonywane są niezależnie od poziomu rządowego, który nakreślił ogólnopolskie ramy zrównoważonej mobilności miejskiej w SRT2030.

Odnosząc się do pytania o działania podejmowane przez Ministerstwo Infrastruktury w obszarze transportu rowerowego pragnę poinformować, że na podstawie zarządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 9 grudnia 2021 r. powołany został Pełnomocnik do spraw Ruchu Rowerowego i Bezpieczeństwa Ruchu Drogowego.  Do zadań Pełnomocnika należy m.in. wspieranie Ministra w zakresie podejmowania działań na rzecz usprawnienia i poprawy organizacji ruchu rowerowego oraz propagowania bezpiecznych postaw i zachowań uczestników ruchu drogowego.

Wysiłki resortu infrastruktury ukierunkowane są również na wzrost bezpieczeństwa ruchu drogowego, co jest jednym z priorytetów Ministra Infrastruktury. Dlatego, oprócz wyznaczenia w SRT2030 wspomnianych powyżej strategicznych ram dla rozwoju transportu rowerowego, podejmowanych jest szereg działań mających na celu zdecydowaną poprawę bezpieczeństwa ruchu drogowego, w szczególności jego niechronionych uczestników, w tym rowerzystów.

W tym kontekście należy wskazać, że w ramach dostępnych środków budowane są nowe drogi i stale podnoszona jest jakość już istniejących odcinków dróg krajowych, a każdorazowo przy realizacji nowej inwestycji analizowany jest aspekt bezpieczeństwa ruchu drogowego. Budowa fragmentów ścieżek rowerowych czy ciągów pieszo-rowerowych jest uwzględniana w ramach możliwości technicznych, zgłaszanych potrzeb oraz możliwości finansowych, poprzez wprowadzenie do zakresu rzeczowego poszczególnych zadań realizowanych przez Generalną Dyrekcję Dróg Krajowych i Autostrad.

Zadania w tym zakresie, dotyczące również infrastruktury rowerowej, identyfikowane są m.in. na podstawie cyklicznie aktualizowanej klasyfikacji odcinków dróg pod względem bezpieczeństwa oraz wyników kontroli bezpieczeństwa ruchu drogowego. Przeznaczone do realizacji inwestycje tego typu wybierane są z uwzględnieniem wszystkich podejmowanych i planowanych do podjęcia działań infrastrukturalnych na sieci dróg i realizowane są w ramach kompleksowych przebudów lub, tam gdzie przebudowa nie jest planowana, w ramach punktowych zadań nakierowanych bezpośrednio na zwiększenie bezpieczeństwa w konkretnej lokalizacji, takich jak np. budowa ścieżek pieszo-rowerowych.

W celu zapewnienia jeszcze szybszej realizacji zadań w zakresie poprawy bezpieczeństwa niechronionych uczestników ruchu drogowego, w tym rowerzystów, w Ministerstwie Infrastruktury opracowany został pierwszy program dedykowany poprawie bezpieczeństwa ruchu drogowego pn. Program Bezpiecznej Infrastruktury Drogowej 2021-2024. Program został przyjęty uchwałą Rady Ministrów nr 29/2021 z 23 lutego 2021 r., a jego zakres finansowy przewidziano na kwotę 2,5 mld zł. Dodatkowo planowane jest zwiększenie możliwości dofinansowania realizacji zadań w zakresie bezpieczeństwa ruchu drogowego, w tym dla transportu rowerowego na drogach samorządowych, w ramach Rządowego Funduszu Rozwoju Dróg. W aktualnie procedowanym projekcie ustawy o zmianie ustawy o Rządowym Funduszu Rozwoju Dróg (RFDR) oraz niektórych innych ustaw Ministerstwo Infrastruktury przewiduje poszerzenie możliwości dofinansowania z RFRD o nowe lub zmodyfikowane zadania, w tym m.in.:

– poszerzenie dotychczasowych zadań mających na celu wyłącznie poprawę bezpieczeństwa ruchu pieszych w obszarze oddziaływania przejść dla pieszych w ramach zadań powiatowych i gminnych o rozbudowę infrastruktury drogowej mającą na celu wyłącznie poprawę bezpieczeństwa ruchu niechronionych uczestników ruchu, realizowaną w ramach zadań powiatowych i gminnych poprzez rozbudowę takich elementów drogi jak: drogi dla pieszych, drogi dla pieszych i rowerów, drogi dla rowerów, przejść dla pieszych, przejazdów dla rowerzystów, peronów przystankowych wraz z dojściami do tych peronów oraz oświetlenia drogi;

– wprowadzenie nowego rodzaju zadań polegających na dofinansowaniu rozbudowy, przebudowy lub remontu dróg wojewódzkich lub rozbudowie infrastruktury drogowej mającej na celu wyłącznie poprawę bezpieczeństwa ruchu niechronionych uczestników ruchu, realizowanych w ramach zadań wojewódzkich, powiatowych i gminnych poprzez rozbudowę takich elementów drogi jak: drogi dla pieszych, drogi dla pieszych i rowerów, drogi dla rowerów, przejść dla pieszych, przejazdów dla rowerzystów, peronów przystankowych wraz z dojściami do tych peronów oraz oświetlenia drogi na drogach wojewódzkich.

Działania na rzecz rozwoju ruchu rowerowego prowadzone są także w innych obszarach. Jednym z głównych założeń prowadzonej przez Polskie Koleje Państwowe S.A. budowy/modernizacji dworców kolejowych w ramach Programu Inwestycji Dworcowych na lata 2016-2023 jest stworzenie wysokiej jakości przestrzeni obsługi podróżnych, spełniającej obowiązujące standardy międzynarodowe. Planowane jest zapewnienie podstawowych funkcji związanych z obsługą pasażerską, w tym również monitorowanych miejsc na rowery, umiejscowionych pod wiatami dworców, jak również stacji naprawy rowerów.

Jednocześnie należy podkreślić, że Polskie Koleje Państwowe S.A. wspierają transport multimodalny na dworcach kolejowych, oferując możliwość kontynuacji podróży spod dworca współdzielonymi środkami lokomocji. Opisywane działania są dążeniem do tworzenia oferty door-to-door, promującej ekologiczne formy transportu.

Warto wspomnieć, że możliwość finansowania projektów związanych z rozwojem infrastruktury rowerowej istnieje również w ramach programów operacyjnych polityki spójności, zarówno w obecnym okresie, jak i planowane jest w kolejnych latach 2021-2027. Za zarządzanie funduszami europejskimi na poziomie krajowym odpowiedzialne jest Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej. Ponadto, zgodnie z zaleceniami SRT2030, w celu ułatwienia zamawiania i projektowania bezpiecznej infrastruktury rowerowej, Krajowa Rada Bezpieczeństwa Ruchu Drogowego opublikowała w 2019 r. „Wytyczne organizacji bezpiecznego ruchu rowerowego”, zarekomendowane przez Ministra Infrastruktury do stosowania przez wszystkich zarządców dróg i ulic, projektantów infrastruktury drogowej oraz inwestorów jako standard. Podjęto również dalsze prace na poziomie krajowym zmierzające do opracowania nowego systemu wymagań technicznych w drogownictwie, m.in. w zakresie projektowania infrastruktury dla pieszych i dla rowerów.

Jeśli chodzi o działania mające na celu promowanie ruchu rowerowego, warto wspomnieć, że Ministerstwo Infrastruktury już od roku 2016 aktywnie włączyło się w kampanię Europejskiego Tygodnia Zrównoważonego Transportu (ETZT), którą koordynuje na poziomie krajowym. ETZT to największe coroczne wydarzenie poświęcone lokalnej promocji nisko- i zeroemisyjnego transportu publicznego oraz aktywnej mobilności, obchodzone w Europie w dniach 16-22 września. Kampania zachęca mieszkańców do korzystania ze zrównoważonych środków transportu, w tym rowerów, jako alternatywy dla samochodu. Prowadzenie akcji edukacyjno-promocyjnych dotyczących bezpiecznego korzystania z aktywnych środków transportu, takich jak ruch rowerowy, jest stałym elementem tej inicjatywy.

Pragnę podkreślić, że dzięki działaniom ministerstwa sukcesywnie rośnie liczba polskich miast i gmin zainteresowanych udziałem w ww. wydarzeniu. W 2021 r. odnotowano najlepszy wynik w historii – w ETZT wzięło udział aż 256 polskich miast, gmin i powiatów, a Polska zajęła trzecie miejsce wśród państw unijnych zaangażowanych w kampanię.

W odniesieniu do raportu „The State of National Cycling Strategies in Europe (2021)”, który został opublikowany na stronach Europejskiej Federacji Cyklistów 25 stycznia 2022 r., po wstępnej analizie należy stwierdzić, że dokument ten może stanowić cenne źródło informacji na temat stanu transportu rowerowego w państwach europejskich, w szczególności w świetle dążenia do osiągnięcia celów Europejskiego Zielonego Ładu oraz do realizacji unijnej Strategii Zrównoważonej i Inteligentnej Mobilności. Strategia ta zakłada wzrost wykorzystania aktywnych rodzajów transportu, takich jak m.in. jazda na rowerze, przede wszystkim w miastach i miejskich obszarach funkcjonalnych. Przedmiotowy raport może być przyczynkiem do analiz w zakresie określenia kierunków rozwoju ruchu rowerowego. Zwiększenie udziału ruchu rowerowego w ogólnej liczbie podróży wpisuje się bowiem w ideę zrównoważonego transportu, tj. umożliwiającego przemieszczanie osób w sposób bezpieczny dla ludzi i środowiska, zapewniającego rozwój gospodarki i rozwój lokalny oraz ograniczającego zużycie zasobów naturalnych przy jednoczesnej minimalizacji zajęcia terenu i hałasu.”