Ministerstwo Infrastruktury o minimalnej liczby połączeń

18 listopada Rafał Weber, sekretarz stanu w Ministerstwie Infrastruktury odpowiedział na interpelację w mniejszych miejscowościach

Zgłosiły ją Paulina Matysiak i Magdalena Biejat oraz Arkadiusz Iwaniak

Trzy pytania

Posłowie zapytali resort o rozwój transportu publicznego w regionach – w kontekście informacji o upadłości likwidacyjnej PKS Radom sp. z o.o. Jedną z przyczyn są rosnące koszty, w tym zakupu oleju napędowego, który drożeje w związku z sytuacją na rynku paliw. Do tego rok temu rzecznik praw obywatelskich pisał, że dostęp do transportu publicznego jest w jego opinii jednym z praw obywatelskich, którego źródeł należy szukać w art. 52 Konstytucji RP. Zauważył przy tym, że minimalnym standardem powinno być zapewnienie możliwości dojechania do siedziby władz gminy.

• Czy ministerstwo rozważa zwiększenie środków w ramach Funduszu Rozwoju Połączeń Autobusowych w celu pomocy mniejszym przewoźnikom w trudnej sytuacji gospodarczej?
• Czy ministerstwo interesowało się sprawą powstania białych plam transportowych na terenie obsługiwanym przez PKS Radom sp. z o.o.?
• Czy istnieją w ministerialnych wytycznych minimalne standardy dotyczące liczby połączeń autobusowych w mniejszych miejscowościach?

Resort odpowiada

18 listopada Rafał Weber, sekretarz stanu w Ministerstwie Infrastruktury odpowiedział na tę interpelację:

Ad 1. W dniu 18 lipca 2019 r. weszły w życie, przygotowane przez Ministerstwo Infrastruktury, przepisy ustawy z dnia 16 maja 2019 r. o Funduszu rozwoju przewozów autobusowych o charakterze użyteczności publicznej, powołująca do życia Fundusz rozwoju przewozów autobusowych o charakterze użyteczności publicznej (zw. dalej: „Funduszem”).

Fundusz stanowi istotny instrument wsparcia jednostek samorządu terytorialnego, jako organizatorów publicznego transportu zbiorowego, w realizacji zadań własnych, dotyczących zapewnienia funkcjonowania publicznego transportu zbiorowego w zakresie przewozów autobusowych o charakterze użyteczności publicznej. Cel Funduszu jest osiągany poprzez dopłatę do kwoty deficytu pojedynczej linii komunikacyjnej w przewozach autobusowych o charakterze użyteczności publicznej, z wyłączeniem komunikacji miejskiej.

Dysponent Funduszu, którym jest minister właściwy do spraw transportu, od 2020 roku corocznie dokonuje podziału na poszczególne województwa kwoty 800 mln zł. Rozwiązania przewidziane w ramach Funduszu dają jednostkom samorządu terytorialnego jako organizatorom publicznego transportu zbiorowego realne możliwości uruchamiania autobusowych przewozów o charakterze użyteczności publicznej, a także tworzenia dobrze zorganizowanej sieci transportu publicznego na ich obszarze z uwzględnieniem dofinansowania przewozów ze środków Funduszu. Ministerstwo Infrastruktury obserwuje rosnące zainteresowanie organizatorów publicznego transportu zbiorowego tym programem. W ramach kolejnych naborów dopłatą obejmowane są nowe linie komunikacyjne. W ramach przeprowadzonych do tej pory naborów wniosków na 2022 rok dopłatą objęto 5 705 linii komunikacyjnych, a wnioskowana przez organizatorów kwota dopłaty z Funduszu wynosi ponad 631,5 mln zł.

Obecnie nie są planowane prace legislacyjne związane ze zwiększeniem stawki dopłaty z Funduszu.

Jednocześnie należy wskazać, że resort infrastruktury prowadzi prace nad nowelizacją ustawy o publicznym transporcie zbiorowym. Projekt ustawy o zmianie ustawy o publicznym transporcie zbiorowym oraz niektórych innych ustaw jest wpisany do Wykazu prac legislacyjnych i programowych Rady Ministrów pod numerem UD18 i obecnie znajduje się na etapie uzgodnień międzyresortowych i konsultacji publicznych. W ramach ww. projektu zaproponowano wprowadzenie możliwości zawierania przez wojewodę z organizatorem zarówno rocznych, jak i wieloletnich umów o dopłatę. Umowa ta będzie zwierana przez organizatora z wojewodą na czas oznaczony, nie dłuższy niż 10 lat.

W ocenie Ministerstwa Infrastruktury dla zrekompensowania rosnących cen paliw oraz innych kosztów wynikających z aktualnej sytuacji gospodarczej należałoby rozważyć zastosowanie instrumentów wspierających, uwzględniających równość wszystkich podmiotów wobec prawa, niezależnie od tego jaką branże reprezentują. W tym kontekście Fundusz pozostaje autonomicznym instrumentem pomocowym, dedykowanym organizatorom publicznego transportu drogowego, uruchamiającym przewozy o charakterze użyteczności publicznej.

Ad 2. Odnosząc się do pytania dotyczącego białych plam komunikacyjnych na terenie obsługiwanym przez Przedsiębiorstwo Komunikacji Samochodowej w Radomiu Sp. z o.o. należy wskazać, że organizatorem publicznego transportu zbiorowego, w odniesieniu do transportu autobusowego, właściwym ze względu  na obszar działania lub zasięg przewozów, zgodnie z art. 7 ustawy z dnia 16 grudnia 2010 r. o publicznym transporcie zbiorowym, są jednostki samorządu terytorialnego oraz ich związki na poziomie gminy, związku międzygminnego, powiatu, związku powiatów, związku powiatowo – gminnego, związku metropolitarnego lub województwa.

Do zadań organizatorów publicznego transportu zbiorowego, zgodnie z art. 8 ww. ustawy należy: planowanie rozwoju transportu, organizowanie publicznego transportu zbiorowego, zarządzanie publicznym transportem zbiorowym. Jednocześnie należy wskazać, że organizator publicznego transportu zbiorowego podczas zamawiania usług o charakterze użyteczności publicznej powinien kierować się przede wszystkim potrzebą zaspokojenia oczekiwań przewozowych mieszkańców swojego obszaru. Organizatorzy publicznego transportu najlepiej znają potrzeby przewozowe swoich mieszkańców i tym samym powinni decydować, które linie autobusowe należy uruchomić lub odtworzyć w celu przeciwdziałania wykluczeniu komunikacyjnemu.

W przypadku, gdy potrzeby przewozowe mieszkańców nie są zaspokojone przez usługi komercyjne  realizowane z inicjatywy przewoźników autobusowych, właściwy ze względu na obszar i zasięg linii komunikacyjnych organizator publicznego transportu zbiorowego wskazany w ustawie o publicznym transporcie zbiorowym, może uruchomić przewozy o charakterze użyteczności publicznej, które będą stanowiły odpowiedź na potrzeby komunikacyjne mieszkańców. Takie działanie powinno zostać podjęte przez odpowiednie jednostki samorządu terytorialnego, również w sytuacji wycofania się Przedsiębiorstwa Komunikacji Samochodowej w Radomiu Sp. z o.o. ze świadczenia usług przewozowych na danym obszarze.

Ad 3. Odnosząc się do sprawy minimalnych standardów w zakresie liczby połączeń autobusowych w mniejszych miejscowościach należy wskazać, że w ramach opracowywania projektu nowelizacji ustawy o publicznym transporcie zbiorowym, Ministerstwo Infrastruktury prowadziło prace mające na celu określenie  minimalnych standardów komunikacji na poziomie gminnym, powiatowym i wojewódzkim. Proponowane rozwiązania budziły jednak wątpliwości, a nawet sprzeciw ze strony adresatów tych przepisów, którzy wskazywali, że standardy te powinny być indywidualnie ustalane przez samorządy i dopasowane do specyfiki każdego z obszarów administracyjnych zarządzanych przez te jednostki. Z tego względu wnoszono o odstąpienie od regulowania tego zagadnienia na poziomie ustawowym. Uwzględniając powyższe, należy wskazać, że organizatorzy publicznego transportu zbiorowego, którzy znają potrzeby przewozowe mieszkańców swoich obszarów powinni samodzielnie decydować, które linie autobusowe należy uruchomić, a kształt tych połączeń i konkretny przebieg linii komunikacyjnych oraz ich częstotliwość powinien być dopasowany do rzeczywistych potrzeb pasażerów.