MFiPR odpowiada ws. finansowania polsko-słowackich autobusów transgranicznych

Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej udzieliło odpowiedzi na interpelacją Doroty Niedzieli i Jagny Marczułajtis-Walczak w sprawie finansowania polsko-słowackich samorządowych autobusów transgranicznych z funduszy unijnych

W liście podpisanym przez Jacka Żalka, sekretarza stanu czytamy:

-„Interreg Polska-Słowacja jest programem transgranicznym, którego obszar wsparcia (OW) obejmuje części województwa śląskiego, małopolskiego i podkarpackiego oraz kraju żylińskiego, preszowskiego i Spiską Nową Wieś w kraju koszyckim (perspektywa 2014-2020 i 2021-2027). Każdy projekt, który ubiega się o dofinansowanie ze środków programu Polska-Słowacja jest inicjatywną oddolną, przygotowaną w partnerstwie polsko[1]słowackim. Przynajmniej jeden polski partner wspólnie z przynajmniej jednym słowackim podejmują działania np. w celu rozwiązania transgranicznego problemu. Projekt taki musi być odpowiednio wysoko oceniony przez ekspertów weryfikujących wnioski projektowe składane w naborach, aby uzyskać dofinasowanie ze środków programu. Potencjalni beneficjenci muszą dysponować własnym wkładem finansowym. W perspektywie 2014-2020 dofinansowanie unijne wynosi do 85%, a w perspektywie 2021-2027 – do 80%. W perspektywie 2014-2020 program Polska-Słowacja wdraża m.in. cel szczegółowy Zwiększenie dostępności transgranicznej obszaru pograniczna poprzez rozwój transportu multimodalnego.

W jego ramach możliwe jest realizowanie projektów pilotażowych, których celem jest pobudzenie lub rozwój transportu publicznego na OW. W naborach tego celu szczegółowego wnioskodawcy nie złożyli ani jednego projektu dotyczącego transgranicznych połączeń autobusowych. Ogólnie w zakresie transportu multimodalnego złożono pięć projektów, z czego do dofinansowania zakwalifikowały się dwa. Z uwagi na brak zainteresowania tym tematem polsko-słowacki Komitet Monitorujący (KM) programu podjął decyzję o przesunięciu niewykorzystanych środków (blisko 86% alokacji celu)  z transportu multimodalnego na modernizacje infrastruktury drogowej.

Od czerwca 2019 roku przedstawiciele polskich i słowackich regionów, euroregionów, UWT, partnerów społecznych i gospodarczych, społeczeństwa obywatelskiego, wojewodów oraz ministerstw odpowiedzialnych za rozwój regionalny obu krajów pracują w ramach Grupy Roboczej (GR) nad projektem programu współpracy transgranicznej na lata 2021-2027. W trakcie konsultacji publicznych projektu programu (7 lipca – 21 sierpnia 2021 r.) wpłynęła jedna uwaga dotycząca potrzeby objęcia interwencją działań z zakresu transportu publicznego. Była to propozycja inicjatywy obywatelskiej „Polska-Słowacja –autobusy”. Uwaga została rozpatrzona i decyzją GR nieprzyjęta. Powodem były m.in. negatywne doświadczenia we wdrażaniu celu szczegółowego związanego z transportem multimodalnym w perspektywie 2014-2020, w tym brak zainteresowania potencjalnych beneficjentów projektami z zakresu autobusowego transportu publicznego. Zatem nie przewidujemy korekty projektu programu Polska-Słowacja 2021-2027 w tym aspekcie.

Poprawa dostępności komunikacyjnej polsko-słowackiego pogranicza będzie istotnym obszarem interwencji programu perspektywy 2021-2027 poprzez realizuję celu szczegółowego pn. Rozwój i udoskonalanie zrównoważonej, odpornej na zmiany klimatu, inteligentnej i intermodalnej mobilności na poziomie krajowym, regionalnym i lokalnym, w tym poprawę dostępu do TEN-T oraz mobilności transgranicznej. Poza modernizacją infrastruktury drogowej, do dofinansowania planujemy jednocześnie działania ukierunkowane na rozwój transportu alternatywnego, w tym elektromobilności. Zakładamy wsparcie inicjatyw związanych z rozwojem przyjaznych środowisku nowych sposobów komunikacji, umożliwiających bezpośredni dojazd do atrakcji turystycznych z istniejących parkingów zbiorczych, np. elektryczne rowery itp.

Regionalny Program Operacyjny (RPO) Województwa Małopolskiego 2014-2020 oraz program regionalny Fundusze Europejskie dla Małopolski 2021-2027 wpisują się w zakres interwencji określony w regulacjach unijnych dotyczących polityki spójności, tj. rozporządzenia ogólnego oraz rozporządzenia EFRR (w przypadku wsparcia dotyczącego obszaru transportu). Zgodnie z zapisami tych dokumentów, finansowanie połączeń w transporcie publicznym nie kwalifikuje się do wsparcia w ramach programu regionalnego oraz programów krajowych. Z tego powodu ten obszar wsparcia nie może być uwzględniony w programie dla województwa małopolskiego.

Udział organizacji reprezentujących społeczeństwo obywatelskie jest zapewniany m.in. poprzez konsultacje społeczne Umowy Partnerstwa, udział w grupach roboczych ds. przygotowania programu, konsultacje publiczne projektów programu, czy udział w komitetach monitorujących. Konsultacje są dostępne dla każdego zainteresowanego.

Od 18 stycznia do 22 lutego 2021 r. trwały konsultacje społeczne Umowy Partnerstwa. Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej (MFiPR) zorganizowało spotkania we wszystkich 16 województwach. Z kolei 7 kwietnia 2021 r. odbyło się wysłuchanie publiczne w sprawie koncepcji wydatkowania funduszy Unii Europejskiej w Polsce na lata 2021- 2027. Mówcami byli przedstawiciele strony samorządowej, partnerów społecznych, gospodarczych, organizacji pozarządowych oraz osoby prywatne. Konsultacje społeczne projektu regionalnego programu Fundusze Europejskie dla Małopolski 2021-2027 trwają od 12 października 2021 r. do 6 grudnia 2021 r. Szczegóły konsultacji są dostępne na stronie https://www.rpo.malopolska.pl/malopolska[1]przyszlosci/wez-udzial-w-konsultacjach-programu Natomiast konsultacje publiczne projektu programu Polska-Słowacja 2021-2027 trwały od 7 lipca do 22 sierpnia 2021 r. Szczegóły konsultacji są dostępne na stronie https://www.gov.pl/web/fundusze-regiony/rozpoczynamy-konsultacje-publiczne-program[1]interreg-polska-slowacja-2021-2027 Ze względu na pandemię COVID-19 wszystkie konsultacje i wysłuchania publiczne prowadzone były w formie online, czyli bez konieczności ponoszenia kosztów podróży  i zakwaterowania przez zainteresowane strony.

MFiPR konsekwentnie dba o zapewnienie właściwej reprezentatywności różnych środowisk (partnerów) w pracach, dyskusjach, czy decyzjach związanych ze współpracą w ramach programu Interreg Polska-Słowacja. W skład GR wchodzi siedmiu przedstawicieli różnych grup partnerów spoza administracji publicznej. Analogicznie będzie tworzone gremium decyzyjne programu, tj. KM. Przy ustalaniu partnerów, którzy weszli do składu GR kierowaliśmy się potrzebami całego OW. Dlatego wystąpiliśmy do kilkunastu organizacji i instytucji o charakterze parasolowym, aby zapewnić możliwie szeroką reprezentatywność różnych grup interesów polsko-słowackiego pogranicza.

Zastosowaliśmy zasady europejskiego kodeksu partnerstwa (Rozporządzenie delegowane KE (UE) nr 2014/240), który określa trzy główne grupy właściwych partnerów. Aby zgodnie z tymi zasadami, po stronie polskiej, pozyskać przedstawicieli podmiotów reprezentujących społeczeństwo obywatelskie zwróciliśmy się do Rady Działalności Pożytku Publicznego, w której skład wchodzi 27 podmiotów ze strony pozarządowej. W ten sposób w gremium GR znaleźli się partnerzy społeczni, gospodarczy i organizacje reprezentujące społeczeństwo obywatelskie. Partnerzy ci reprezentują: organizacje związków zawodowych, pracodawców, środowisko nauki, organizacje działające na rzecz równości szans i niedyskryminacji oraz na rzecz ochrony środowiska. Skład członków GR jest dostępny na stronie programu https://pl.plsk.eu/grupa-robocza-2021-2027. Rada Działalności Pożytku Publicznego w trakcie konsultacji publicznych projektu programu Polska-Słowacja 2021-2027 wyraziła uznanie za wzorową realizację zasady partnerstwa oraz zaangażowanie przedstawicieli społeczeństwa obywatelskiego na etapie programowania.

Dialog z interesariuszami projektów dofinansowanych ze środków Interreg jest dla nas ważny i dlatego w programie Polska-Słowacja 2021-2027 chcemy zwrócić większą uwagę na dopasowanie wspieranych przedsięwzięć do potrzeb społecznych, w szczególności mieszkańców OW. Aby to osiągnąć zakładamy, że wnioskodawcy projektów będą premiowani za włączanie różnych grup społecznych oraz przedstawicieli różnych sektorów (publicznego, prywatnego, świata sztuki i nauki, organizacji non-profit oraz lokalnej społeczności) w projektowanie i wdrażanie swoich przedsięwzięć. Szczegółowe zasady tego podejścia opracujemy we współpracy ze słowackimi partnerami. Skład KM programu 2021-2027 uzgodnimy po zatwierdzeniu programu przez Komisję Europejską. Przy wyznaczeniu partnerów spoza administracji publicznej postąpimy zgodnie z zasadami europejskiego kodeksu partnerstwa. Temat ten przedyskutujemy także ze stroną słowacką, która uczestniczy w programie Polska-Słowacja 2021-2027 na równych zasadach (wszelkie decyzje podejmowane są na zasadzie konsensusu).

Udział przedstawicieli organizacji pozarządowych w pracach KM programów regionalnych zapewnia ustawa z 11 lipca 2014 r. o zasadach realizacji programów w zakresie polityki spójności finansowanych w perspektywie finansowej 2014–2020. Analogiczne rozwiązanie będzie funkcjonowało w odniesieniu do perspektywy finansowej 2021-2027. Odpowiednie zapisy nt. funkcjonowania KM programów regionalnych znajdują się w procedowanym projekcie ustawy o zasadach realizacji programów w zakresie polityki spójności finansowanych w perspektywie finansowej 2021–2027. Wybór przedstawicieli organizacji pozarządowych do składu KM RPO organizuje Wojewódzka Rada Działalności Pożytku Publicznego, a jeżeli w danym województwie  nie utworzono Wojewódzkiej Rady Działalności Pożytku Publicznego – krajowa Rada Działalności Pożytku Publicznego. Szczegółowych informacji nt. udziału przedstawicieli organizacji pozarządowych w pracach KM RPO Województwa Małopolskiego może udzielić Urząd Marszałkowski Województwa Małopolskiego jako instytucja realizująca zadania IZ RPO Województwa Małopolskiego.

Województwo małopolskie, na potrzeby programowania perspektywy finansowej 2021- 2027, powołało również Zespół ds. Strategii „Małopolska 2030” oraz Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Małopolskiego na lata 2021-2027. Biorą w nim udział m.in. partnerzy społeczno-gospodarczy i przedstawiciele społeczeństwa obywatelskiego. Takie grupy robocze czy zespoły funkcjonują w większości województw i zostały powoływane m.in. w odpowiedzi na Uchwałę Międzyresortowego Zespołu do spraw Funduszy Unii Europejskiej nr 1/2020 z 22 października 2020 r. dotyczącą grup roboczych wspierających prace nad przygotowaniem programów na lata 2021-2027. Składy tych gremiów ustalone zostały decyzją każdej instytucji zarządzającej programem regionalnym, która może zaprosić do współpracy dowolnych przedstawicieli społeczeństwa obywatelskiego i partnerów.”