Kraków za Warszawą, ale przed Wrocławiem: Strefa Czystego Transportu wejdzie za rok

Spis treści:

1. Kiedy radni Krakowa zadecydowali o przesunięciu wejścia w życie Strefy Czystego Transportu (SCT)?
2. Jakie działania planowane są w ramach przygotowań do wprowadzenia nowej uchwały o SCT?
3. Jakie korzyści zdrowotne i środowiskowe oczekuje się uzyskać dzięki wprowadzeniu SCT w Krakowie?

nierozstrzygnięta skarga

Uchwała o SCT jest ważna, ponieważ do Naczelnego Sądu Administracyjnego wpłynęła skarga kasacyjna na wyrok WSA. Oznacza to, że wyrok WSA nie jest prawomocny. Decyzję sądu krytykowały głośno organizacje pozarządowe i zapowiadały odwołanie się od tego wyroku. NSA jeszcze nie rozstrzygnął skargi.

W związku z tą sytuacją prezydent Krakowa Aleksander Miszalski zarządził przygotowanie nowego projektu uchwały, który zmieni obowiązującą. Zmiana polega na przesunięciu wejścia w życie SCT z 1 lipca 2024 na 1 lipca 2025 r.

„Jeśli NSA podtrzyma wyrok WSA, uchwała straci ważność. W efekcie, po bardzo krótkim okresie obowiązywania, SCT przestanie istnieć. Zasadna jest zatem zmiana uchwały w zakresie daty wejścia w życie SCT w Krakowie” – czytamy w uzasadnieniu projektu uchwały.

Podczas środowej sesji radni przyjęli projekt. „Za” były 24 osoby, nikt nie był „przeciw”, a pięć osób wstrzymało się od głosu.

Przed głosowaniem radni klubu Kraków dla Mieszkańców Łukasza Gibały złożyli wniosek o odesłanie projektu do prezydenta miasta, aby dokument przeszedł wcześniej konsultacje społeczne. Wniosek radni odrzucili 24 głosami.

burzliwa dyskusja

Głosowanie poprzedziła burzliwa dyskusja. Radny PiS Michał Ciechowski dopytywał, co się stało, że termin wejścia w życie SCT zmieniono autopoprawką na 1 lipca 2025 r., bo pierwotnie wskazywano 1 stycznia 2026 r. jako termin wejścia w życie. Inny radny PiS Maciej Michałowski pytał o budżet na ten i na przyszły rok na SCT.

Dyrektor Zarządu Transportu Publicznego Łukasz Franek odpowiedział, że autopoprawka skracająca termin wejścia w życie uchwały na 1 lipca 2025 jest wynikiem konsultacji wewnętrznych i rozmów w pierwszym czytaniu projektu na poprzedniej sesji. Taka zmiana też, to – jak mówił Franek – efekt postulatów mieszkańców. Jego zdaniem termin ten daje możliwość przeprowadzenia kampanii informacyjnej i konsultacji społecznych na temat SCT. Także wyrok NSA, jeśli zapadnie w najbliższym roku, będzie – jak podkreślił dyrektor – głosem w konsultacjach społecznych. Według niego kampania informacyjna nt. SCT mogłaby potrwać przez najbliższe dwa, trzy miesiące, następnie odbyłyby się szerokie konsultacje społeczne.

Na pierwsze pytanie radnego o koszty SCT dyrektor ZTP nie odpowiedział, stwierdzając, że obecnie urzędnicy robią rozpoznanie kosztów.

Po ponownym zadaniu pytania o koszty, tym razem przez Ciechowskiego, Franek odpowiedział: „W budżecie było (…) mieliśmy w granicach 14 mln zł przypisane. W tej chwili zostało 5 mln zł (…). Jakie będą koszty na ten rok dowiemy się po tym rozpoznaniu w tej chwili rynkowym, co trzeba zrobić, ile trzeba na to środków zabezpieczyć, żeby przeprowadzić kampanię w mediach, (…) to są jakieś rynkowe, komercyjne stawki, które po prostu pokażą nam się. Z tej puli pieniędzy będziemy mogli oczywiście taką kampanię i cały proces konsultacyjny przeprowadzać. Nie sądzę, żebyśmy wykorzystali całość środków”. Zdaniem dyrektora koszty obniży rezygnacja z nalepek, które miały być przygotowane dla aut spełniających normy SCT.

Obecną uchwałę o SCT obejmującą całe miasto radni przyjęli w listopadzie 2022. W styczniu 2024 WSA stwierdził jej nieważność wskazując głównie na brak określenia granic SCT.

Obowiązujący, ze względu na nieprawomocność wyroku, dokument zakłada, że do miasta nie wjadą samochody osobowe i ciężarowe zarejestrowane po 1 marca 2023 r., które nie spełniają normy co najmniej Euro3 w przypadku aut benzynowych i LPG, a w przypadku diesli normy co najmniej Euro5. Od 1 lipca 2026 SCT w Krakowie ma obowiązywać wszystkie auta, niezależnie od daty rejestracji.

Szerokie badanie

Propozycja uchwały przygotowana przez Zarząd Transportu Publicznego oznacza przede wszystkim odsunięcie w czasie wciąż obowiązującej uchwały o SCT, ponadto otwiera możliwość przygotowania nowej, poprawionej uchwały, unieważniającej jednocześnie aktualnie obowiązującą. Prezydent Aleksander Miszalski zdecydował też o zorganizowaniu w tym roku konsultacji społecznych w sprawie nowej SCT.

Odłożenie wejścia w życie uchwały pozwoli na przeprowadzenie szeroko rozumianych konsultacji. Ich ważnym elementem będzie duża kampania informacyjno-edukacyjna. Będzie miała na celu zwiększenie świadomości mieszkańców Krakowa i okolic na temat wpływu zanieczyszczeń pochodzących z transportu drogowego na ich zdrowie, a także przedstawienie korzyści, jakie może mieć wprowadzenie SCT w naszym mieście.

Dodatkowym efektem procesu konsultacyjnego, będzie zebranie możliwie największej liczby uwag i opinii mieszkańców dotyczących kształtu przyszłych zasad SCT. Cały proces zakończy analiza konkretnych rozwiązań, zaproponowanych w projekcie nowej uchwały.

Należy zaznaczyć, że pierwsze dwa etapy będą skierowane nie tylko do krakowian, ale też do mieszkańców Metropolii Krakowskiej.

Nowe założenia SCT

Według obecnych założeń, które będą poddane konsultacjom, nowa strefa czystego transportu ma obejmować cały Kraków, ale ma też umożliwiać przyjezdnym pozostawienie auta na parkingach P+R. Poza dojazdami do tych miejsc, ma objąć wszystkie pozostałe drogi będące w zarządzie Prezydenta Miasta Krakowa.

Po wprowadzeniu SCT ma wyraźnie ograniczyć emisję NOx (tlenków azotu) z transportu drogowego (o ok. 30–40 proc.) i znacząco ograniczyć emisję pyłów PM 2,5 i PM 10 (ok. 80 proc. emisji mniej z transportu samochodowego w mieście).

W ramach zapowiadanej kampanii konsultacyjnej przygotowane mają być kampanie billboardowe i ulotkowe. Miasto w celu promowania i wyjaśnienia założeń SCT chce także m.in. podjąć współpracę z dziennikarzami naukowymi, prowadzącymi popularne kanały wideo w internecie. W ramach działań przedstawione zostaną również opinii społecznej przykłady pozytywnych zmian jakości powietrza, jakie nastąpiły w miastach, w których wprowadzono już podobne zielone strefy transportowe. Wykorzystane będą przy tym wszystkie możliwe kanały informacyjne miasta – od mediów społecznościowych po tradycyjne plakatowanie przystanków. Prowadzone będą także akcje w radiu czy telewizji. Powstaną również czasowe punkty informacyjne w przestrzeniach miejskich – na placach czy skwerach. Tam krakowianie i goście spoza Krakowa będą mogli bezpośrednio spotkać się z osobami, które odpowiedzą na pytania dotyczące wprowadzanej strefy.

Zewnętrzna firma badawcza

Do drugiego etapu zostanie wyłoniona firma badawcza, która poprzez badanie ankietowe podsumuje efekty wspomnianych działań, zbierze też uwagi oraz informacje na temat oczekiwań na temat przyszłej strefy. Te będą podstawą do stworzenia projektu nowej uchwały o SCT.

We wspominanym trzecim etapie udostępniony natomiast zostanie formularz internetowy, w którym krakowianie będą mogli zgłaszać uwagi do przedstawionego projektu. Zorganizowane zostaną dyżury (telefoniczne i stacjonarne) oraz bezpośrednie spotkania konsultacyjne. Uwagi do projektu będzie można również zgłaszać za pomocą formularza konsultacyjnego w formie papierowej. Te formalne konsultacje potrwają co najmniej trzy tygodnie. Po nich radni otrzymają gotowy nowy projekt uchwały o SCT.