CUPT: Transport publiczny musi być dla wszystkich. To fundamentalne prawo pasażera

Rozkład jazdy

1. Co dla pasażera oznacza „spokojna podróż” według CUPT?
2. Dlaczego dostępność wciąż różni się między dużymi miastami a mniejszymi miejscowościami?
3. Jakie inwestycje Funduszy Europejskich najbardziej poprawiły dostępność?

Dostępność to fundament

Jak wskazuje Edyta Boratyńska-Karpiej, dostępność to nie definicja z ustawy, ale stan, w którym pasażer nie musi zastanawiać się, czy dotrze na zajęcia, do pracy czy do lekarza. To możliwość samodzielnej podróży – bez stresu, bez proszenia o pomoc, bez obaw, że bariera uniemożliwi dotarcie do autobusu, trolejbusu lub pociągu.

Ekspertka przypomina, że mimo ogromnych inwestycji Polska nadal dzieli się na „A” i „B” pod względem dostępności. W dużych miastach standardem stały się niskopodłogowe pojazdy, windy, oznaczenia dla osób niewidomych, tablice dynamicznej informacji pasażerskiej czy udogodnienia dla osób z ograniczoną mobilnością. Jednocześnie na terenach wiejskich wciąż zdarzają się sytuacje, w których nowoczesny autobus zatrzymuje się przy przystanku, do którego prowadzi zniszczony chodnik lub brak podjazdu.

Największe wyzwania nie wynikają już z braku nowoczesnych pojazdów. Coraz więcej operatorów – od miejskich przewoźników po regionalnych organizatorów transportu – kupuje autobusy i trolejbusy wyposażone w rampy, przestrzeń dla wózków, system zapowiedzi głosowych i dedykowane przyciski dla osób z niepełnosprawnościami. Problemem są natomiast niedopracowane elementy „ostatniej mili”: chodniki, przejścia, przejazdy i wejścia na perony, które nierzadko nie korespondują z nowym standardem taborowym.

Drugim poważnym wyzwaniem jest informacja pasażerska. Zbyt skomplikowane oznaczenia, brak spójności, słabo widoczne tablice, brak komunikatów głosowych – to bariery, które pojawiają się w relacjach pasażerów równie często jak bariery fizyczne.

Rola Funduszy Europejskich i CUPT

CUPT podkreśla, że Fundusze Europejskie zmieniły polski transport w sposób widoczny gołym okiem. Modernizacje linii kolejowych sprawiły, że wiele stacji – wcześniej niedostępnych – dziś umożliwia samodzielne podróżowanie. Do tego dochodzą cyfrowe tablice, ścieżki prowadzące dla niewidomych, lepsze oświetlenie oraz przebudowywane perony. Z Funduszy korzystają też miasta inwestujące w autobusy elektryczne, hybrydowe i tabor niskoemisyjny, w którym udogodnienia dla pasażerów ze szczególnymi potrzebami są już standardem.

CUPT zaznacza, że wspiera beneficjentów nie tylko formalnie, ale także merytorycznie. Od 2016 roku zorganizował blisko 50 szkoleń i warsztatów, tworzy zestawy dobrych praktyk i prowadzi konsultacje projektowe zgodnie z zasadą „nic o nas bez nas”. Coraz częściej osoby z niepełnosprawnościami są aktywnie włączane w proces projektowania inwestycji transportowych.

Według analiz CUPT kluczowe jest wprowadzenie projektowania uniwersalnego, uproszczenie informacji pasażerskiej i dalsza integracja transportu – tak, aby podróż między różnymi środkami komunikacji była intuicyjna. Równie istotne jest budowanie świadomości wśród pracowników obsługi i projektantów, bo technologia bez kompetencji ludzkich nie wystarczy.

Naszym zdaniem:

W ostatnich latach polski transport publiczny w szybkim tempie zwiększał poziom dostępności – co widać m.in. w inwestycjach opisanych na TransInfo.pl. Najwięksi operatorzy w kraju modernizowali tabor, wprowadzali nowe pojazdy niskopodłogowe, systemy informacji pasażerskiej i usprawniali infrastrukturę przystankową. Jednocześnie wiele samorządów, szczególnie mniejszych, wciąż znajduje się na początku tej drogi. CUPT przypomina, że dostępność nie jest jednorazowym zadaniem, ale procesem, w którym każdy element – od nowego pojazdu po prostą tablicę informacyjną – musi tworzyć spójną całość.