Francuskie systemy tramwajowe

Obecnie we Francji trwa boom związany z rozbudową sieci tramwajowych na niespotykaną dotąd skalę. Skali tego zjawiska nie sposób pojąć bez dokonania ogólnego zestawienia. Dlatego w niniejszym artykule zostały zestawione podstawowe dane dotyczące tych istniejących i budowanych sieci tramwajowych, które odzwierciedlają zmiany, jakie zachodzą w tym kraju.

Francja jako jedno z pierwszych państw w Europie zdecydowała się na masową skalę likwidować tramwaje z myślą zastąpienia ich przez metro. Taki krok był wówczas uznawany za przyszłościowy i choć zamknięcia zostały zapoczątkowane w latach 1920-tych w Paryżu, gdzie istniała już dobrze rozwinięta sieć metra, to inne miasta francuskie miały znacznie gorsze uwarunkowania, a w większości przypadków proponowane systemy metra nigdy nie zostały zbudowane. W efekcie tego jedynie trzy sieci tramwajowe mogą pochwalić się ciągłą eksploatacją. Sieci te istnieją w miastach: Lille, Marsylia oraz Saint-Etienne. Ponieważ szybko okazało się, że budowa metra jest w większości miast nieopłacalna, a w niektórych wręcz niemożliwa z powodu warunków geologicznych, a systemy autobusowe były zbyt mało wydajne, więc najbardziej postępowe miasta szybko zdecydowały się na powrót odbudować swoje tramwaje, jednak już według nowych standardów.

Pierwszym tego typu przykładem stało się miasto Nantes, które choć zamknęło swoją sieć w 1958 toku, to już od lat 1970-tych rozważało powrót tramwajów, które nastało w 1985 roku. Zainaugurowany wówczas system wykazywał bardzo dobre wyniki eksploatacyjne połączone z niskimi kosztami jego budowy, a zastosowanie pojazdów niskopodłogowych dodatkowo zwiększało jego popularność. Kolejnym przełomowym momentem było opracowanie przez Alstom tramwajów Citadis, które dzięki swojej modułowości oraz możliwości kształtowania indywidualnego wyglądu czoła mgły spełniać wygórowane wymagania estetyczne poszczególnych miast. W efekcie tego za wyjątkiem miast Nantes, Marsylia, Strasburg (pojazdy Bombardiera), Lille (AnsaldoBreda) oraz linii do lotniska w Lyonie (Stadler) wszystkie pozostałe sieci eksploatują wyłącznie tramwaje Alstom, w głównej mierze Citadis. Wygórowane wrażenia estetyczne dotyczące wątpliwej wartości estetycznej sieci trakcyjnej w centrach zabytkowych miast zaowocowały opracowaniem i wdrożeniem systemu APS (trzeciej bezpiecznej szyny) oraz pojazdów z bateriami mogącymi pokonać krótki odcinek trasy bez sieci napowietrznej.

Systemy tramwajowe

 

W Polsce świętujemy obecnie 20 lat od zmiany systemowej na kapitalizm i można by zadać pytanie ile w tym czasie zostało zamkniętych km linii tramwajowych. Jednak w przeciwieństwie do Polski, we Francji w tym samym okresie pierwotna liczba trzech systemów o łącznej długości 43,3 km rozrosła się do 16 systemów o łącznej długości 419 km. Jednak to nie koniec, ponieważ na najbliższe lata ma powstać 9 nowych systemów, oraz planowane są rozbudowy istniejących o prawie 299 km. Oczywiście za rozwojem systemów tramwajowych podążyły również liczne zakupy nowego taboru. W efekcie tych działań obecnie we Francji eksploatowane są 773 tramwaje. Chcąc porównać te dane z polskimi należy przyjąć, że Francja eksploatuje 567 tramwajów odpowiadających dwóm wagonom 105Na oraz 206 odpowiadającym trzem. W efekcie daje to 1752 odpowiedników polskich wagonów. To nadal mało, jednak musimy pamiętać, że we Francji istnieją systemy metra zmniejszające zapotrzebowanie na wydajne tramwaje. Oprócz tego systemy tramwajowe nadal się rozwijają i w najbliższych latach ma zostać dostarczonych 111 nowych tramwajów.

Po stronie eksploatowanych modeli pierwotne systemy tramwajowe eksploatują pierwsze generacje tramwajów. Najbardziej popularnym ich przykładem są pojazdy TFS (1 i 2), których eksploatowanych jest 162. Przykładem początkowych tramwajów niskopodłogowych jest również 35 tramwajów eksploatowanych w Saint-Etienne. Najbardziej ciekawą flotą są tramwaje Eurotram, które w ilości 53 sztuk są eksploatowane w Strasburgu. Bardzo obiecującym typem taboru były Incentro zaprojektowane przez AD Tranz, jednak z racji fuzji z Bombardierem jego miejsce zajęły tramwaje CityRunner, obecnie markowane jako Flexity Outlook. 26 tramwajów tego typu eksploatuje Marsylia. Pozostałe pojazdy to przedstawiciele rodziny Citadis, występujące praktycznie we wszystkich odmianach i wariantach wykonania. Pojazdy 301 i 401 mają długie człony końcowe z tradycyjnymi wózkami skrętnymi i należą do rodziny pojazdów częściowo niskopodłogowych. Tramwaje 302 i 402 to typowe pojazdy wieloczłonowe, całkowicie niskopodłogowe. Natomiast generacja 403 odróżnia się od 402 zastosowaniem wózków pod kabiną motorniczego. Dokładne dane ilości i typu taboru można znaleźć w tabeli.

   

Francja w przeciągu ostatnich lat stała się wzorem dla wielu innych państw, oraz orędownikiem tramwaju jako wydajnego środka transportu dla średnich i małych miast. Nawet aglomeracje liczące zaledwie 38 tysięcy mieszkańców (jak Valenciennes) przy odpowiednim układzie urbanistycznym są w stanie wygenerować potoki pasażerskie uzasadniające budowę tramwaju. Trend ten przenosi się obecnie na pole światowe, jedynie Polska, a szczególnie niektóre jej rejony przejawiają zacofany sposób myślenia. Zamykanie systemów Francja przeżywała w latach 1920-60, agonię transportu po likwidacji tramwajów w latach 1960-90, oraz renesans tramwaju jako współczesnego środka transportu od lat 1990-tych. Patrząc na działania poszczególnych polskich miast można się zastanawiać w którym okresie edukacji tramwajowej znajdują się ich włodarze.