Port Gdynia ma 95 lat

Po zakończeniu I wojny światowej, na mocy TraktatuWersalskiego Polska uzyskała dostęp do Morza Bałtyckiego na odcinku 147 km, wskład którego wchodził brzeg Półwyspu Helskiego (74 km), morze otwarte (24 km)i brzeg Zatoki Puckiej (49 km). Na tym odcinku nie znalazł się jednak żadenwiększy port, ponieważ Gdańsk miał być Wolnym Miastem, pozostającym podprotektoratem Ligi Narodów.

Konflikt związany z zablokowaniem w porcie gdańskimprzeładunku broni do Polski w czasie wojny polsko-bolszewickiej 1920 roku stałsię dowodem na to, że budowa własnego portu morskiego jest jedną znajważniejszych gwarancji niepodległości państwa polskiego i jego rozwojugospodarczego.

Już w maju 1920 roku szef Departamentu Spraw MorskichMinisterstwa Spraw Wojskowych wiceadmirał Kazimierz Porębski zlecił inż.Tadeuszowi Wendzie, który w latach I wojny światowej kierował budową portów wWindawie i Rewlu, znalezienie najbardziej dogodnego miejsca na budowę portuwojennego.

W czerwcu tego samego roku inż. Wenda złożył raportstwierdzający, że „najdogodniejszym miejscem do budowy portu wojennego(jak również w razie potrzeby handlowego) jest Gdynia, a właściwie nizinamiędzy Gdynią a Oksywą, położona w odległości 16 km od Nowego Portu wGdańsku”.

Inż. Wenda wskazując tę lokalizację wymieniał zalety Gdyni,do których zaliczał m.in. fakt, że jest ona osłonięta przez Półwysep Helski odwiatrów, bardziej nawet niż Gdańsk, że występuje koło niej szybko obniżającesię dno morskie, sięgające w odległości 400 m od brzegu 6 m, a także niskiewybrzeże ułatwiające budowę portu.

Obok tego wariantu brane były także pod uwagę: JezioroŻarnowieckie z wejściem do portu z morza, Zatoka Pucka z wejściem z morza odstrony Wielkiej Wsi, Puck, Rewa, wielki port w Zatoce Puckiej, Hel oraz Tczew zkanałem.

Na jesieni 1920 roku rząd polski podjął decyzję o budowie wGdyni „Tymczasowego Portu Wojennego i Schroniska dla Rybaków”, wgprojektu inż. Wendy.

Datą uznawaną za formalny początek Portu Gdynia jest 23września 1922 roku, kiedy to Sejm uchwalił ustawę, której art. 1 stwierdzał:”Upoważnia się Rząd do poczynienia niezbędnych zarządzeń celem wykonaniabudowy portu morskiego przy Gdyni na Pomorzu, jako portu użytecznościpublicznej”.

Głównym projektantem i budowniczym portu został inż. TadeuszWenda. Na stanowisku tym pozostał do 1932 roku, kiedy został naczelnikiemWydziału Techniczno-Budowlanego Urzędu Morskiego w Gdyni.

29 kwietnia 1923 roku z udziałem prezydenta RP StanisławaWojciechowskiego i premiera Władysława Sikorskiego odbyło się w Gdyni uroczysteotwarcie „Tymczasowego Portu Wojennego i Schroniska dla Rybaków”.

W sierpniu tego samego roku do nabrzeża gdyńskiego portuwpłynął pierwszy pełnomorski statek – była to jednostka o nazwie”Kentucky”, pływająca pod banderą francuską.

Otwarcie portu i jego rozbudowa, której drugi etaprozpoczęto w 1924 roku, spowodowały dynamiczny rozwój Gdyni. 10 lutego 1926roku Rada Ministrów ogłosiła rozporządzenie, zgodnie z którym gmina wiejskaGdynia otrzymywała z dniem 4 marca 1926 roku status miasta. Gdynia liczyławówczas 12 tys. mieszkańców, a jej powierzchnia wynosiła 14 km kw.

Olbrzymie zasługi dla rozwoju portu w Gdyni wniósł EugeniuszKwiatkowski, który jako minister przemysłu i handlu w latach 1926-1930 zdobyłna budowę portu olbrzymie fundusze, dzięki którym Gdynia szybko stała sięjednym z największych i najnowocześniejszych portów na Bałtyku oraz rozwijałasię jako nowoczesne miasto.

Eugeniusz Kwiatkowski tak pisał o znaczeniu dostępu do morzaw wydanej w 1931 roku książce „Dysproporcje. Rzecz o Polsce przeszłej iobecnej”: „Każdy nowy metr wybrzeża, każdy nowy dźwig, każdy składtowarowy, każda nowa placówka handlowa w Gdyni, każde ulepszenie komunikacji,każdy nowy okręt, każda nowa fabryka na Wybrzeżu, każdy bank, każda nowa więź cementującaGdynię z Pomorzem, a całe województwo pomorskie z resztą państwa, to wielkazdobycz, to poważny aktyw naszego dorobku państwowego. Tu koncentruje sięjedyna praktyczna akademia kupiecka Polski, tu stoi otworem droga najpewniejszai najkrótsza dla wyrównania wartości człowieka w Polsce z wartością człowieka wEuropie Zachodniej, tu zbiega się granica współpracy z narodami całego świata,tu wreszcie harmonizują się automatycznie wszystkie różnice poglądów, wszystkiestarcia myśli i programów całej Polski”.

Ważnym wydarzeniem w historii Gdyni było otwarcie w 1931roku Dworca Morskiego, z którego odpływali m.in. emigranci, udający się doAmeryki Południowej. Dwa lata później z Gdyni po raz pierwszy wyeksportowanowiększą masę towarową niż przez port gdański. Jej odbiorcami były przedewszystkim kraje Półwyspu Skandynawskiego, a następnie państwa Europy Zachodnieji Południowej. Eksportowano głównie surowce: węgiel, drewno oraz artykułypochodzenia roślinnego i zwierzęcego. Dumą portu gdyńskiego stała się chłodnia,będąca drugim co do wielkości tego typu obiektem na świecie. Umożliwiałajednoczesne przechowywanie zawartości ok. 1,2 tys. wagonów towarowych.

W 1938 roku Gdynię odwiedziło prawie 6,5 tys. statków, aprzeładunki w porcie wyniosły 9,2 mln ton. W chwili wybuchu II wojny światowejbyła ona jednym z największych i najnowocześniejszych portów w Europie, wokółktórego powstało miasto liczące ponad 120 tys. mieszkańców. (PAP)

„