Stację wąskotorówki Nieborowice uda się uratować; przejął ją samorząd

Akt podpisany

Wójt Maciej Gogulla podpisał akt notarialny, na mocy którego pilchowicki samorząd stał się właścicielem tego obiektu wraz z otaczającym terenem. Tym samym zrobiono pierwszy krok do uratowania tego obiektu, który swój żywot rozpoczął 1899 roku, łącząc Trynek w Gliwicach z Rudami. Ostatni pociąg pokonał tę trasę w 1993 roku, kiedy to wstrzymano ruch towarowy.

Aktualnie obiekt znajduje się w fatalnym stanie technicznym, ale pojawia się szansa, by go uratować. Teraz czas na wyłonienie projektanta, który wraz z Wojewódzkim Konserwatorem Zabytków przeprowadzi prace projektowe. To także czas na znalezienie i wypracowanie – wraz ze społecznością lokalną – formuły zagospodarowania tego terenu, by jak najlepiej służył mieszkańcom.

Funkcjonująca obecnie w Rudach Raciborskich kolejka wykorzystuje fragment jednej z linii lokalnych, przylegających do dawnej sieci Górnośląskich Kolei Wąskotorowych. Jej siedzibą jest stacja w Rudach. Kolejka kursuje stamtąd w dwóch kierunkach: na północny wschód do przystanku Stanica i na południe – do przystanku Rybnik Stodoły przy Zalewie Rybnickim.

Opiekujący się kolejką Gminny Ośrodek Turystyki i Promocji w Rudach współpracuje z samorządem sąsiednich Pilchowic, starając się o odbudowę kolejnego fragmentu dawnej trasy: ok. 5 km linii między Stanicą a centrum Pilchowic. Pod tym kątem m.in. w ub. roku PKP Polskie Linie Kolejowe przekazały zarządcy kolejki szyny i elementy toru.

Przejęta od PKP SA stacja kolejki w Nieborowicach ma stać się w zamierzeniach władz Pilchowic stacją turystyczną dla rowerzystów. „Takie mamy plany, takie mamy marzenia: rowerem z Gliwic przez gminę Pilchowice i dalej, kolejką wąskotorową, do Zalewu Rybnickiego” – powiedział na nagraniu w mediach społecznościowych gminy Pilchowice jej wójt Maciej Gogulla.

Zdaniem Gogulli kupiony kosztem 189 tys. zł od Polskich Kolei Państwowych dawny budynek stacyjny w Nieborowicach jest unikatowy. „Mamy pełną świadomość, że oznacza to dla nas odpowiedzialność i wyzwanie. Natomiast od początku nie mieliśmy wątpliwości, że to jedyna słuszna decyzja, która uchroni ten zabytkowy obiekt od całkowitego zniszczenia” – wskazał wójt.

„Przede wszystkim chcemy go odbudować w takiej postaci, w jakiej znamy go jeszcze z końca lat 80. ub. wieku, zanim popadł w ruinę. W najbliższym czasie zlecimy dokumentację projektową, aby przywrócić temu obiektowi dawny blask. Potrwa to, pod ścisłym nadzorem konserwatora zabytków, około roku” – zasygnalizował.

„Jesteśmy na trasie byłej kolejki wąskotorowej relacji Gliwice – Rudy. Dziś trudno mówić o odbudowie całej tej trasy (zlikwidowanej na terenie Gliwic), natomiast mamy plany, aby ścieżkę rowerową (z Gliwic, śladem dawnej kolejki), która dziś kończy się około kilometra stąd, w Mysiej Górze, poprowadzić do centrum Pilchowic” – sprecyzował.

„Ten obiekt będzie stacją, może przystanią rowerową dla turystów, którzy później, od centrum Pilchowic, będą mogli już przesiąść się na kolejkę wąskotorową i dojechać nią do Zalewu Rybnickiego. Odbudowa kolejki wąskotorowej do centrum Pilchowic, uważamy, jest realna. Więc mówimy o strategicznym projekcie, którego newralgiczną częścią było przejęcie tego obiektu” – zaznaczył.

W jego ocenie zabezpieczenie i adaptacja stacji w Nieborowicach powinny być zadaniem o charakterze ponadgminnym. Koszt tego zadania to, szacunkowo, kilka milionów złotych, a budowa fragmentu drogi rowerowej – kilkanaście milionów.

„Tego własnymi środkami nie jesteśmy w stanie pokryć, ale jestem optymistą: liczymy na wsparcie Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii, wszystkich możliwych opcji politycznych; zachęcamy do współpracy lokalnych parlamentarzystów i w ogóle ludzi dobrej woli” – zaapelował. „Myślę, że przy dobrej współpracy jesteśmy w stanie oddać ten obiekt mieszkańcom już za kilka lat” – ocenił Gogulla.

Wykorzystywany przez kolejkę w Rudach odcinek toru jest pozostałością po 51-kilometrowej kolei działającej od początku ub. wieku. Łączyła ona Gliwice z obecną dzielnicą Raciborza – Markowicami prowadząc ruch towarowy i pasażerski. Pociągi przestały jeździć w 1993 r. Mimo wpisu do rejestru zabytków i ochrony konserwatorskiej, znaczną część kolei rozkradziono.

Zabytkowa Stacja Kolei Wąskotorowej w Rudach wykorzystuje obecnie niespełna 7-kilometrowy odcinek torów ze Stanicy przez Rudy do Stodół i obiekty z układem torowym w Rudach. Odbudowa toru do Pilchowic byłaby kolejnym przedłużeniem trasy kolejki z Rud. W latach 2018-2019 siłami samorządu Rybnika odbudowano dawnym śladem odcinek Paproć – Rybnik Stodoły, umożliwiając tym samym dojazd do rekreacyjnych terenów wokół rybnickiego zalewu.

Jest to jedna z dwóch pozostałości sieci kolei wąskotorowej, której kluczową częścią w regionie były powstałe w 1853 r. Górnośląskie Koleje Wąskotorowe. Tory o rozstawie 785 mm i łącznej długości w szczytowym momencie ok. 230 km łączyły większość kopalń, hut, fabryk i elektrowni konurbacji, przez dekady będąc podstawą lokalnego transportu ładunków masowych i półfabrykatów.

Pod koniec ub. wieku zarządzające siecią GKW Polskie Koleje Państwowe straciły wąskotorowych kontrahentów i zlikwidowały znaczną część torów. W 2002 r. rolę głównego właściciela zachowanego fragmentu GKW przejął samorząd Bytomia, a operatorem ocalałej linii Bytom – Miasteczko Śl. zostało pasjonackie Stowarzyszenie Górnośląskich Kolei Wąskotorowych.

21-kilometrowa trasa jest dziś sezonową linią turystyczną łączącą centra miast z atrakcyjnymi turystycznie i rekreacyjnie miejscami, m.in. Zabytkową Kopalnią Rud Srebronośnych w Tarnowskich Górach, popularnym latem zalewem Chechło-Nakło w Miasteczku Śląskim oraz kompleksem sportowym ze stokiem narciarskim Sportowa Dolina w Suchej Górze.

Zarówno stacja w Rudzie, jak i kolej obsługiwana przez SGKW są ważnymi punktami Szlaku Zabytków Techniki Woj. Śląskiego.