SGKW chce wyremontować unikatowy parowóz

Wakacyjne kursy

Co roku SGKW uruchamia kursy według wakacyjnego rozkładu jazdy na liczącej 21 km trasie z Bytomia przez Tarnowskie Góry do Miasteczka Śląskiego. To jedyny zachowany odcinek górnośląskiej sieci wąskotorowej, która w najlepszych czasach liczyła (bez bocznic) ponad 200 km.

Wzdłuż istniejącej do dziś linii są m.in.: stacja Bytom Karb Wąskotorowy, zabytkowa Elektrociepłownia Szombierki, stary kamieniołom i rezerwat bukowy na pograniczu Bytomia i Tarnowskich Gór, wpisane na listę UNESCO inne tarnogórskie podziemia pogórnicze czy zalew rekreacyjny Nakło-Chechło.

Poza sezonem wakacyjnym, gdy lokomotywy spalinowe Faur (Lxd2) ciągną wypełnione pociągi z Bytomia do Miasteczka Śląskiego, kursy uruchamiane są na trasie skróconej – między Bytomiem i Tarnowskimi Górami. Tak było i w tym roku. Pociągi zestawiane z otwartych i zamkniętych wagonów kursują okazjonalnie najdalej do Tarnowskich Gór i z powrotem, a prowadzi je najczęściej zabytkowy parowóz Ryś.

Ryś to pierwszy parowóz wyremontowany przez SGKW. Stowarzyszenie kupiło wspólnym staraniem swoim i bytomskiego samorządu 70-letnią maszynę T49 Ryś w 2019 r. Remont – prowadzony m.in. dzięki internetowej zbiórce – trwał do grudnia 2021 r. Od 2022 r. pociągi ciągnięte przez Rysia wpisały się w krajobraz górnośląskiej wąskotorówki.

Ryś ma jednak ograniczenia. Niewielka moc uniemożliwia zestawianie dłuższych składów, a zasięg powoduje konieczność dodatkowego wodowania parowozu na stacjach pośrednich. SGKW dysponuje jednak też innymi lokomotywami czekającymi na remont. Jedną z nich jest ostatni zachowany (spośród 20 zbudowanych) parowóz typu Tw47 Bytom.

Jak przekazał w rozesłanym podsumowaniu działalności SGKW w ub. roku współzałożyciel Stowarzyszenia Paweł Niemczuk, podejmuje ono działania mające na celu przywrócenie do ruchu parowozu serii Tw, który – w przeciwieństwie do niewielkiego Rysia – mógłby prowadzić pociągi planowe na całej linii do Miasteczka Śląskiego.

Parowóz Tw47, który stacjonuje na głównej stacji SGKW, w Bytomiu Karbiu Wąskotorowym, został wybudowany w 1947 r. w pierwszej fabryce lokomotyw w Polsce w Chrzanowie. Do 1980 r. służył górnośląskiej wąskotorówce, potem przez kilka lat pracował jako kotłownia na terenie ujęcia wody w Reptach – szyb Staszic. W kolejnych latach został porzucony i zapomniany.

W 2006 r. został przejęty przez miasto Bytom i wrócił na macierzystą stację. W styczniu 2023 r. parowóz został wpisany do rejestru zabytków ruchomych woj. śląskiego pod nr B/454/ 2023. Zakres planowanej odbudowy obejmie: remont kotła parowego, remont skrzyni ogniowej, odtworzenie armatury kotła, remont podwozia, odtworzenie urządzeń cięgłowo-zderznych, odtworzenie poszycia oraz historycznej malatury.

SGKW stara się pozyskiwać pieniądze na swoje inicjatywy różnymi sposobami, szukając sponsorów i darczyńców, a także korzystając z dostępnych inicjatyw. W ub. roku m.in. zgłosiło projekt odbudowy parowozu Tw47 do budżetu obywatelskiego Bytomia. A do budżetu obywatelskiego woj. śląskiego projekt „Potęga pary. Jak parowóz zmienił świat”, zakładający bezpłatne przejazdy kolejką dla dzieci okolicznych miast i powiatów wraz z lekcjami żywej historii.

Górnośląskie Koleje Wąskotorowe powstały w 1853 r. Są najstarszą koleją wąskotorową w Polsce i drugą najstarszą koleją tego typu w Europie, starsza jest tylko Ffestiniog Railway w Walii. Przez ponad 140 lat służyła przemysłowi, przewożąc węgiel, rudy metali czy kamień.

Gęsta sieć wąskich torów o rozstawie 785 mm, łącząca większość górnośląskich hut i kopalń, rozciągała się od Raciborza na południowym zachodzie po Szopienice na wschodzie i Bibielę na północy. Rozwój transportu samochodowego w drugiej połowie XX w. spowodował, że kolej wąskotorowa miała coraz mniej towarów do przewożenia. Zamykano kolejne linie. Pociągi towarowe przestały kursować w 2001 r.

W ub. roku ogólnodostępne pociągi SGKW kursowały od 1 maja do 30 września. W tym czasie wąskotorówka przewiozła blisko 26 tys. podróżnych (wzrost rok do roku o ponad 23 proc.), jej pociągi pokonały ponad 6,8 tys. km.(PAP)