PKP PLK kontra zima. Nowoczesne technologie w walce z oblodzeniem sieci trakcyjnej

Zima to dla kolei okres szczególnych wyzwań eksploatacyjnych. Jednym z najpoważniejszych problemów jest oszronienie i oblodzenie sieci trakcyjnej, które może prowadzić do zakłóceń w zasilaniu pociągów, ograniczeń prędkości, a w skrajnych przypadkach nawet do unieruchomienia składów na szlaku.

Polskie Linie Kolejowe S.A. od lat konsekwentnie rozwijają rozwiązania techniczne i procedury, które pozwalają ograniczać skutki niekorzystnych warunków atmosferycznych i zapewniać ciągłość ruchu kolejowego.

Rozkład jazdy:

1. Jak oblodzenie i oszronienie sieci trakcyjnej wpływa na zasilanie pociągów i realizację rozkładu jazdy?
2. Na czym polega działanie urządzenia MZS i jakie korzyści przynosi jego zastosowanie w sezonie zimowym?
3. W jaki sposób możliwość pracy urządzenia MZS pod napięciem zwiększa skuteczność reagowania kolei na trudne warunki pogodowe?

Zima i sieć trakcyjna – realne zagrożenie dla ruchu pociągów

Cienka warstwa szronu lub lodu na przewodach jezdnych utrudnia prawidłową współpracę nakładki węglowej pantografu z siecią trakcyjną. Skutkiem są zakłócenia w poborze prądu, spadki napięcia oraz konieczność wprowadzania ograniczeń w ruchu pociągów. Szczególnie niebezpieczne są zjawiska takie jak marznący deszcz, który w krótkim czasie może doprowadzić do powstania grubej warstwy lodu na sieci trakcyjnej i odbierakach prądu.

Zjawiska oblodzenia nie da się całkowicie wyeliminować, ponieważ powstaje ono w wyniku gwałtownych zmian temperatury, wysokiej wilgotności oraz lokalnych warunków mikroklimatycznych. W takich sytuacjach czas przywracania ruchu jest utrudniony nie tylko na kolei, ale także w transporcie drogowym czy lotniczym.

Urządzenie MZS – nowoczesna broń w walce z oblodzeniem

Przełomem w działaniach prewencyjnych było dopuszczenie w 2023 roku do stosowania urządzenia MZS, czyli mechanicznego systemu nanoszenia preparatu antyoblodzeniowego na przewody jezdne sieci trakcyjnej. To innowacyjne rozwiązanie zostało w pełni zautomatyzowane – urządzenie samodzielnie wykrywa przewody jezdne i precyzyjnie aplikuje środek zapobiegający oszronieniu.

W sezonie zimowym 2024 technologia MZS została wykorzystana m.in. na liniach Łódź Kaliska – Łowicz, Łódź Widzew – Kutno oraz Czachówek Południowy – Radom. W ciągu zaledwie 12 godzin zabezpieczono ponad 260 km sieci trakcyjnej, a na objętych działaniami odcinkach nie odnotowano problemów z oblodzeniem. Prace realizowano przy wyłączonym napięciu w sieci trakcyjnej.

Kolejny etap rozwoju – praca urządzenia pod napięciem

Dążąc do dalszego zwiększenia skuteczności i elastyczności działań, w sezonie zimowym 2025/2026 Polskie Linie Kolejowe podjęły inicjatywę przystosowania urządzenia MZS do pracy pod napięciem 3 kV DC. Przeprowadzone testy i konsultacje techniczne potwierdziły, że aplikacja preparatu antyoblodzeniowego może odbywać się bez konieczności wyłączania napięcia w sieci trakcyjnej.

Rozwiązanie to znacząco skraca czas reakcji służb technicznych i eliminuje potrzebę tworzenia stref pracy związanych z wyłączeniami zasilania.

Kluczowe parametry technologii MZS

Nowoczesna technologia charakteryzuje się wysoką wydajnością i prostotą obsługi. Do jej najważniejszych cech należą możliwość aplikacji preparatu przy wyłączonej lub włączonej sieci trakcyjnej, prędkość robocza do 40 km/h, zużycie środka na poziomie około 2 litrów na torokilometr oraz zdalna obsługa urządzenia drogą radiową przez jedną osobę z kabiny pojazdu.

Automatyzacja procesu i możliwość pracy pod napięciem sprawiają, że MZS jest obecnie jedną z najskuteczniejszych metod zapobiegania oblodzeniu sieci trakcyjnej.

Efekty wdrożenia i szybka reakcja na zagrożenia pogodowe

Od listopada 2025 roku w pierwszej kolejności zabezpieczono obszary północnej Polski. Dzięki nowej technologii czas realizacji działań został kilkukrotnie skrócony, a wdrożenie rozwiązania pozwoliło uniknąć około 90 wyłączeń napięcia w sieci trakcyjnej. Umożliwia to szybkie reagowanie na ostrzeżenia IMGW o nadchodzących trudnych warunkach pogodowych.

Procedury operacyjne wspierające niezawodność kolei

Oprócz nowoczesnych technologii Polskie Linie Kolejowe stosują również sprawdzone procedury operacyjne. W przypadku oblodzenia sieci trakcyjnej uruchamiane są jazdy patrolowe i tzw. „przecieranie sieci”, utrzymywana jest gotowość do pracy 66 pociągów sieciowych przeznaczonych do usuwania skutków oblodzenia, prowadzony jest stały monitoring warunków pogodowych i przejezdności linii, a także podejmowane są decyzje operacyjne pozwalające utrzymać zasilanie i płynność ruchu.

Dzięki połączeniu innowacyjnych rozwiązań technicznych z doświadczeniem służb technicznych Polskie Linie Kolejowe skutecznie ograniczają wpływ zimy na funkcjonowanie sieci trakcyjnej. To realne wsparcie dla bezpieczeństwa, punktualności i niezawodności kolejowych podróży – niezależnie od warunków pogodowych.