Maszyniści zapowiadają protest. Klimczak: cele związkowców i ministerstwa są zbieżne

Rozkład jazdy:

1. Jakie są główne postulaty Związku Zawodowego Maszynistów Kolejowych wobec rządu i Ministerstwa Infrastruktury?
2. Jakie działania podejmuje Ministerstwo Infrastruktury, by zwiększyć udział kolei w przewozach towarowych?
3. Jakie są przyczyny obecnej sytuacji w PKP Cargo i jakie plany ma rząd wobec tej spółki?

Maszyniści żądają zmian w polityce transportowej

Związek Zawodowy Maszynistów Kolejowych (ZZMK) ogłosił w poniedziałek, że przeprowadzi akcję protestacyjną na przełomie lipca i sierpnia. Jej celem jest wymuszenie na rządzie działań zmierzających do wzmocnienia roli kolei w transporcie towarowym. Zdaniem związkowców obecna polityka państwa systematycznie marginalizuje kolej, faworyzując transport drogowy, co prowadzi do degradacji sektora kolejowych przewozów towarowych.

Związek zarzuca rządowi brak efektów po licznych apelach, petycjach i spotkaniach w ramach Zespołu Trójstronnego ds. Kolejnictwa. Zwracają też uwagę na dramatyczną sytuację w PKP Cargo i planowane w spółce grupowe zwolnienia.

Minister Klimczak: mamy wspólny cel

Minister infrastruktury Dariusz Klimczak, odnosząc się do zapowiedzi protestu, podkreślił, że resort pozostaje w dialogu ze środowiskiem maszynistów. – My również chcemy, by kolej przewoziła więcej zarówno towarów, jak i pasażerów – stwierdził. Podkreślił, że wzrost przewozów będzie możliwy dzięki inwestycjom, m.in. w nowy i modernizowany tabor PKP Intercity. – Cel mój i maszynistów jest ten sam – zapewnił.

Malepszak: protest to wyraz troski, ale nie powód do obaw

Wiceminister infrastruktury Piotr Malepszak zaznaczył, że zapowiadana akcja protestacyjna świadczy o zaangażowaniu środowiska kolejarskiego i jego trosce o przyszłość kolei. Jednocześnie uspokoił, że maszyniści nie powinni obawiać się utraty pracy – rosnący ruch pasażerski stwarza możliwość łatwego przekwalifikowania się z przewozów towarowych na pasażerskie.

Malepszak odniósł się również do sytuacji PKP Cargo. Przypomniał, że udział spółki w rynku przewozów towarowych spadł z 53 proc. w 2015 roku do 27 proc. w 2023 roku, mimo stabilnego popytu. Obecną kondycję firmy określił jako skutek złych decyzji poprzednich zarządów. – Przewoźnik działa dziś w bardzo konkurencyjnym otoczeniu – wskazał, przypominając, że na rynku działa ponad 40 firm z udziałem przekraczającym 1 proc.

Proces naprawy potrwa lata

W ocenie wiceministra, stabilizacja sytuacji w PKP Cargo już nastąpiła, ale powrót do pozycji lidera rynku sprzed lat będzie długotrwałym procesem – przewidywanym na 4–5 lat. – Celem jest odzyskanie utraconych klientów oraz pozyskanie nowych – dodał.

Mimo trudności, Malepszak uważa, że PKP Cargo ma potencjał, by odbudować swoją pozycję.

– To nadal największy przewoźnik towarowy, z największym taborem i zapleczem technicznym – zaznaczył.

TIR-y dominują, kolej płaci więcej

ZZMK wskazuje, że przewozy drogowe mają nieproporcjonalnie lepsze warunki – 90 proc. dróg publicznych w Polsce jest darmowych dla ciężarówek, podczas gdy kolej musi płacić jedne z najwyższych opłat dostępowych w Europie oraz najdroższą energię trakcyjną w UE. Związkowcy zarzucają rządowi celową marginalizację kolei.

W ich ocenie, to właśnie kolej powinna być naturalnym środkiem transportu ciężkich materiałów, takich jak kruszywa, elementy konstrukcyjne czy materiały budowlane. Tymczasem „codziennie tysiące ciężarówek rozjeżdżają polskie drogi”, emitując przy tym ogromne ilości zanieczyszczeń.

PKP Cargo: restrukturyzacja zamiast zwolnień?

Sytuacja w PKP Cargo pozostaje napięta. Spółka już wcześniej zmniejszyła zatrudnienie o ponad 3600 osób, a obecnie zapowiada kolejne grupowe zwolnienia – do 1041 osób w 2025 roku i do 1388 w 2026 roku. Jednocześnie zarząd zaproponował pracownikom rezygnację z niektórych przywilejów z Zakładowego Układu Zbiorowego Pracy, oferując w zamian system motywacyjny oparty na efektywności – wszystko po to, by uniknąć redukcji etatów.

Na początku lipca prezydent ZZMK Leszek Miętek zaapelował do premiera Donalda Tuska o interwencję w sprawie sytuacji w PKP Cargo. Wzywał m.in. do przywrócenia kolei jej należnej roli w przewozie ładunków masowych i ciężkich.

Co dalej z kolejowym transportem towarowym?

Przenoszenie ładunków z dróg na tory pozostaje jednym z głównych wyzwań. Polska branża drogowych przewozów towarowych jest największa w Europie, zarówno pod względem liczby pojazdów, jak i wolumenu przewożonych ładunków. Ministerstwo Infrastruktury deklaruje jednak działania mające na celu zwiększenie konkurencyjności kolei – w tym likwidację wąskich gardeł infrastrukturalnych oraz wprowadzenie ulg w transporcie intermodalnym.

Czy dialog między resortem a środowiskiem kolejarskim przyniesie oczekiwane efekty? Czas pokaże, ale jedno jest pewne – przyszłość kolejowych przewozów towarowych w Polsce zależy od strategicznych decyzji podjętych już dziś.