Jaka temperatura jest ustawiona w pociągu?

Rozkład jazdy:

1. Ile klimatyzowanych pojazdów posiada obecnie České dráhy i w jakich warunkach są one testowane przed dopuszczeniem do eksploatacji?
2. Jakie czynniki wpływają na skuteczność działania klimatyzacji w pociągach, zwłaszcza podczas upalnych dni?
3. W jaki sposób pasażerowie mogą samodzielnie poprawić komfort termiczny podczas podróży pociągiem?

Bez klimatyzacji już nie

— Nowoczesnych pojazdów kolejowych nie wyobrażamy sobie dziś bez klimatyzacji. České dráhy eksploatują obecnie ponad 1700 klimatyzowanych wagonów i członów w składach zespolonych. Klimatyzowane wnętrza to dziś standard zarówno w nowoczesnych pociągach regionalnych, jak i dalekobieżnych. Aby klimatyzacja działała sprawnie, już na etapie produkcji przechodzi testy w unikalnym tunelu klimatycznym Rail Tec w Wiedniu. Sprawdzane są tam różne parametry w zmiennych warunkach pogodowych, w tym skuteczność chłodzenia i wentylacji. Większość naszych nowoczesnych pojazdów, w tym ComfortJet i RegioPanter, przeszła testy właśnie w tym ośrodku — podkreśla Michal Kraus, wiceprezes zarządu i zastępca dyrektora generalnego České dráhy ds. serwisu.

Dzięki wprowadzeniu klimatyzowanych pojazdów na najbardziej obciążone linie dalekobieżne i regionalne, m.in. w aglomeracjach Pragi, Brna i Ostrawy, a także na głównych trasach w całych Czechach, zdecydowana większość pasażerów korzystających z kolei podróżuje dziś w klimatyzowanych wagonach.

— Dlatego przykładamy dużą wagę do serwisowania klimatyzacji w naszych pociągach. Oprócz regularnych przeglądów przez cały rok, przed rozpoczęciem sezonu letniego urządzenia przechodzą dodatkowe kontrole, które koncentrują się na szczelności układu chłodzenia, odpowiedniej ilości czynnika chłodzącego oraz sprawdzeniu całego systemu. Klimatyzacja to jednak tylko technika i nawet prewencyjne przeglądy nie gwarantują stuprocentowej niezawodności w szczycie sezonu — dodaje Michal Kraus.

Domyślna temperatura w wagonach, zgodnie z zaleceniami producentów, wynosi 22°C. W wagonach bezprzedziałowych obsługa pociągu może zmieniać temperaturę w zakresie ±2°C, natomiast w wagonach przedziałowych podobny zakres regulacji mają sami pasażerowie. Wraz ze wzrostem temperatury zewnętrznej, system dostosowuje również temperaturę wewnątrz pojazdu. Rekomendowana przez lekarzy różnica między temperaturą na zewnątrz i wewnątrz wynosi około 8°C. Oznacza to, że przy 35°C na zewnątrz, klimatyzacja utrzymuje w pociągu około 27°C.

Na rzeczywistą temperaturę wpływ ma jednak szereg czynników takich jak nasłonecznienie, wilgotność powietrza, liczba pasażerów, ciepło emitowane przez urządzenia elektroniczne (np. laptopy), czas otwarcia drzwi na stacjach, prędkość jazdy czy charakterystyka trasy, np. przejazdy przez tunele lub otwarte tereny.

Znaczący wpływ na działanie klimatyzacji ma także konstrukcja trakcji i wyłączenia zasilania, kiedy konieczne jest odłączenie prądu w sieci trakcyjnej. W takich momentach również klimatyzacja przestaje działać. Proces ponownego uruchomienia systemu wymaga kilku minut z powodów technicznych, np. wyrównania ciśnienia w układzie. Jeśli na trasie występuje wiele odcinków wymagających wyłączenia zasilania, skuteczność chłodzenia spada. Przykładowo na 150-kilometrowym odcinku między Česką Třebovą a Břeclavi, zasilanie klimatyzacji trzeba odłączać w 7 miejscach, co przekłada się na nawet kilkadziesiąt minut jazdy bez klimatyzacji. Całą trasę pociąg pokonuje w około 100 minut, z czego przez 20–25% czasu klimatyzacja nie działa. Dodatkowe ograniczenia, takie jak remonty, mogą jeszcze wydłużyć czas wyłączeń.

Jak pasażerowie mogą wpływać na komfort?

Na komfort cieplny wpływ mają także sami pasażerowie. Skuteczność klimatyzacji w wagonach przedziałowych maleje, jeśli drzwi między przedziałami a korytarzem pozostają otwarte. Efektywność spada również przy dłuższych postojach na stacjach, kiedy otwarte są drzwi wejściowe. W nowoczesnych pociągach pasażerowie mogą zamykać drzwi przyciskiem, zapobiegając ucieczce chłodnego powietrza.

Wybór miejsca w wagonie także ma znaczenie — blisko nawiewów, przy często otwieranych drzwiach lub w miejscach narażonych na działanie promieni słonecznych od okien.

Serwis klimatyzacji — urządzenia ważące nawet 2 tony

Każdy pojazd jest wyposażony w osobną jednostkę klimatyzacyjną. W klasycznych wagonach montowana jest pod podłogą, a w zespolonych jednostkach elektrycznych i spalinowych — na dachu. Czujniki regulujące chłodzenie znajdują się wewnątrz wagonów.

Waga jednostki klimatyzacyjnej w zależności od pojazdu wynosi od jednej do dwóch ton. W celu serwisu klasyczne wagony muszą być ustawiane nad kanałem przeglądowym, a w przypadku jednostek zespolonych dostęp do dachu zapewniają podesty robocze na wysokości około 5 metrów.

W przypadku poważniejszych usterek wymienia się całą jednostkę klimatyzacyjną przy użyciu suwnicy portalowej. Urządzenie zdejmuje się z dachu i montuje nowe, co trwa od 6 do 8 godzin. Sama naprawa wymontowanej jednostki prowadzona jest przez specjalistów i może potrwać kilka dni. Za stan klimatyzacji w pociągach oraz w wyspecjalizowanych warsztatach odpowiadają przeszkolone zespoły serwisowe České dráhy działające na terenie całego kraju.

System klimatyzacji składa się z kluczowych elementów:

• Parownik – powietrze z wnętrza i z zewnątrz przepływa przez parownik, gdzie czynnik chłodniczy odparowuje, schładzając powietrze, które wentylator rozprowadza po wnętrzu wagonu.
• Kompresor – zasysa powstałe pary czynnika chłodzącego, podnosi ich ciśnienie i temperaturę.
• Skraplacz (kondensator) – wykorzystuje powietrze zewnętrzne do ochłodzenia par czynnika chłodzącego, który ponownie przyjmuje postać cieczy.
• Wysokociśnieniowy wyłącznik – zapobiega przekroczeniu krytycznego poziomu ciśnienia.
• Zawór rozprężny – obniża ciśnienie czynnika, znacząco go schładzając, zanim ponownie trafi do parownika.

Jak rozpoznać wagony z klimatyzacją?

Pojazdy wyposażone w klimatyzację oznaczone są przy wejściach lub wewnątrz specjalnym symbolem: ukośnik z obrazkiem słońca w górnej części i płatkiem śniegu w dolnej.