“Szanujmy się na drodze” czyli 15 lat Zagłębiowskiej Masy Krytycznej

Największego imprezy w Nowym Jorku, San Francisco czy Londynie przyciągają tysiące użytkowników każdego miesiąca. W Nowym Jorku to nawet 5000 osób.

W Polsce największą frekwencję przyciągnęło wydarzenie w Warszawie w 30 maja  2008 roku oraz w Łodzi 28 czerwca 2013 gdzie na starcie pojawiło się ponad 2000 rowerzystów. 

Oprócz imprez organizowanych co miesiąc są też takie, które stawiają na rzadsze ale bardziej spektakularne. Przykładem może być Budapeszt, w którym impreza odbywa się dwa razy w roku – na Europejski Dzień bez Samochodu i Dzień Ziemi (comiesięczny przejazd nazywa się tam „masą minimalną”). 

W przejeździe 20 kwietnia 2008 r. w budapeszteńskiej Masie wg szacunków wzięło udział 60–80 tys. rowerzystów.

Pewne sukcesy ma na swoim koncie także Zagłębiowska Masa Krytyczna, która przejeżdża przez cztery miasta Zagłębia: Sosnowiec, Będzin, Czeladź i Dąbrowę Górniczą. W odróżnieniu od większości miast, przejazdy tutaj odbywają się raz w roku, ale nie można odmówić tej imprezie skuteczności. 

Do 2017 roku rokrocznie rosła liczba użytkowników. Już podczas drugiej edycji w 2009 roku na starcie pojawiło się około 1000 osób. Od czwartej edycji było możliwe dokładne liczenie osób pojawiających się na Masie za sprawą kamizelek. Każdego roku przed startem rozdawane są unikalne, na każdą edycję inne, odblaskowe kamizelki z logiem Zagłębiowskiej Masy Krytycznej.

Prawdziwy przełom nastąpił w 2018 roku, gdy na starcie pojawiło się 5000 osób. Peleton rozciągnął się na długie kilometry a władze samorządów lokalnych w końcu postanowiły działać. Negocjacje między aktywistami a samorządami zaowocowały realnymi zmianami. 

Został powołany pierwszy w Zagłębiu oficer rowerowy i zaczeła sie rowerowa rewolucja. Jako pierwszy Sosnowiec rozpoczął rozbudowę infrastruktury co więcej stawiając od samego początku nie tylko na ilość ale na jakość. Do 2022 roku w Sosnowcu wybudowano 50 km dróg rowerowych, co zmieniło kompletnie obraz miasta, gdyż wcześniej miało ich zaledwie 1.5 km, choć ciężko nazwać drogami rowerowymi nie połączone fragmenty wydzielonych części chodnika z fazowanej kostki betonowej z krawężnikami na około 5 – 10 cm.  

Po 2018 roku większość infrastruktury rowerowej stanowiły drogi rowerowe prowadzone jako oddzielny, odseparowany pas z czerwonego asfaltu z oznaczeniami poziomymi i pionowymi. Za sprawą innowacyjnych pomysłów oficera rowerowego Rafała Sicińskiego, Sosnowiec jako jedne z pierwszych miast w Polsce zaczeło stosować przejazdy bezkrawężnikowe. 

W Sosnowcu pojawiły się pierwsze stacje roweru miejskiego, przejazdy / przejścia dla rowerzystów, sygnalizacje świetlne dla rowerzystów – również takie, które reagują na zbliżający się rower. Powstały też tak śmiałe posunięcia jak przebudowa starego mostu kolei piaskowej do roli mostu rowerowo-pieszego z oddzielnymi pasami i przezroczystymi barierami chroniącymi również przed hałasem. W sumie w Sosnowcu już 2 mosty dawnej kolei piaskowej zostały w ten sposób zaadaptowane a w kolejce czeka trzeci.

W ślad za Sosnowce poszły kolejne miasta: Czeladź, Będzin czy Dąbrowa Górnicza. Miasta otrzymały połączenia rowerowe, dzięki którym można przejechać z jednego miasta do drugiego bez zsiadania z roweru. Poruszanie się na rowerze wewnątrz tych miast jest coraz prostsze i bezpieczniejsze, w szczególności do ważnych punktów w mieście oraz atrakcji turystycznych (parki, zabytki, zbiorniki wodne).

Szczególnym projektem w tym zakresie stał się Bulwar Czarnej Przemszy. Projekt który odtwarza nadrzeczne bulwary w nowej formie, ze szczególnym uwzględnieniem potrzeb rowerzystów i użytkowników UTO i UWP. Przez znaczną część Sosnowca można poruszać się wzdłuż Czarnej Przemszy. 

Tak samo sytuacja wygląda w Będzinie. Z roku na rok Bulwar wzbogaca się o kolejne fragmenty. W chwili obecnej brakuje połączenia Parku Sieleckiego z obrzeżami Będzina, a wtedy powstanie najwspanialszy  szlak Zagłębia łączący najokazalsze parki Zagłębia, znakomite zabytki z zamkami w Sosnowcu i Będzinie włącznie kończąc swój bieg na Pojezierzu Dąbrowskim czyli przy zbiornikach Pogoria.

Innym ważnym projektem są Velostrady w Metropolii Górnośląsko-Zagłębiowskiej. Velostrady w wielkim skrócie są tym dla rowerów, czym są autostrady dla samochodów. W metropolii większość projektów w ramach budowy velostrad wykorzystuje dawne linie kolei piaskowych, dzięki czemu połączenia między miastami mają łagodny profil podjazdów i zapewniają bezkolizyjne przecięcia z ruchem samochodowym, torami tramwajowymi i kolejowymi. 

W Zagłębiu projekt ten nosi nazwę VeloZagłębie i mogliśmy zobaczyć pierwszy raz logo projektu na zeszłorocznych kamizelkach Zagłębiowskiej Masy Krytycznej.  Może dzięki konsekwencji aktywistów i uczestników ZMK VeloZagębie i Veolstrady Metropolitalne nabiorą fizycznych kształtów.

Przez 15 lat Zagłębiowskiej Masy Krytycznej wiele się zmieniło. Mieszkańcy Zagłębia przywykli do widoku rowerzysty i są bardziej tolerancyjni. Rowerzystom przybyło znacząco infrastruktury, co polepszyło nie tylko ich warunki poruszania się ale także aut, które nie muszą już wyprzedzać rowerzystów na drogach ogólnych. 

Wciąż jest jednak sporo do zrobienia i sporo problemów, na które trzeba zwrócić uwagę, dlatego Zagłębiowska Masa Krytyczna jedzie dalej. 

W 2022 roku, 3 maja po raz 15-ty. Tym razem pod hasłem: “Szanujmy się na drodze”, co dotyczy nie tylko zachowania kierowców wobec rowerzystów ale też rowerzystów wobec kierowców..