Katastrofa F-16 w Polsce. W tle długa lista wypadków podczas pokazów lotniczych

Podczas ćwiczeń przed AirSHOW w Radomiu rozbił się samolot F-16. W katastrofie nie zostały poszkodowane osoby postronne.

W ostatnich dekadach doszło do wielu tragicznych wypadków podczas pokazów lotniczych, m.in. w Ramstein w 1988 r. i we Lwowie w 2002 r. W obu zginęło kilkadziesiąt osób, a setki zostało rannych. Na całym świecie co roku ma miejsce co najmniej kilka większych lub mniejszych tego typu zdarzeń.

Rozkład lotu:

1. Gdzie i kiedy miała miejsce największa katastrofa podczas pokazów lotniczych pod względem liczby ofiar?
2. Jakie dwa samoloty zderzyły się podczas Radom Air Show w 2007 roku?
3. W jakim kraju w 1988 roku doszło do zderzenia trzech samolotów zespołu Frecce Tricolori?

Największe katastrofy podczas pokazów lotniczych

Podczas ćwiczeń przed AirSHOW w Radomiu rozbił się w czwartek samolot F-16; pilot nie przeżył – poinformował koordynator służb specjalnych Tomasz Siemoniak. Jak przekazał następnie szef MON Władysław Kosiniak-Kamysz, tegoroczne pokazy w Radomiu zostały odwołane.

To nie pierwsza katastrofa związana z pokazami lotniczymi w tym mieście. Podczas Radom Air Show 2007 dwa samoloty Zlin produkcji czechosłowackiej zderzyły się w powietrzu. Piloci Lech Marchlewski i Piotr Banachowicz z grupy akrobacyjnej AZL Żelazny zginęli na miejscu.

Dwa lata później, 30 sierpnia 2009 r., doszło do kolejnej katastrofy. Białoruski samolot Su-27 spadł na pole we wsi Małęczyn koło Radomia; dwóch białoruskich członków załogi poniosło śmierć.

W ostatnich dekadach na całym świecie doszło do wielu tragicznych wypadków związanych z pokazami lotniczymi, w których prócz pilotów śmierć ponieśli również widzowie.

Największa katastrofa podczas pokazów lotniczych miała miejsce 27 lipca 2002 r. na lotnisku wojskowym Skniłów we Lwowie, kiedy myśliwiec Su-27 spadł na ziemię, zabijając 77 osób, w tym 28 dzieci. Rannych zostało ponad 500 osób. Dwaj piloci samolotu zdążyli się katapultować.

Podobnej skali wypadek miał miejsce 28 sierpnia 1988 r. w bazie w Ramstein w Republice Federalnej Niemiec. W czasie pokazu lotniczego doszło do zderzenia trzech samolotów w trakcie wykonywania skomplikowanego manewru przez włoski zespół akrobacyjny Frecce Tricolori. W wyniku katastrofy zginęło 70 osób, a kilkaset zostało rannych. Wiele z nich odniosło ciężkie poparzenia.

W 1952 r. podczas pokazów lotniczych w brytyjskim Farnborough myśliwiec rozpadł się w powietrzu, a płonące szczątki spadły na trybuny. W katastrofie zginęło – łącznie z pilotami – 31 osób, a około 60 zostało rannych.

Poważne katastrofy miały miejsce również m.in. w Sacramento w USA w 1972 r. i w belgijskiej Ostendzie w 1997 r.(10 zabitych, 60 rannych).

W ostatnich kilku latach dochodziło przynajmniej do kilku wypadków i incydentów rocznie podczas przygotowań do pokazów lotniczych, jak i w trakcie samych pokazów, m.in. na Węgrzech, w hiszpańskiej Saragossie (oba w 2024 r.) czy pod koniec marca br. w Avalon w Australii, gdzie samolot rozbił się podczas pokazu, a pilot doznał urazu kręgosłupa.

We wrześniu 2023 r. niedaleko Turynu we Włoszech wojskowy samolot akrobacyjny uderzył w samochód, zabijając 5-letnią dziewczynkę.

Ostatnia związana z pokazami lotniczymi katastrofa w Polsce przed czwartkowym wypadkiem w Radomiu miała miejsce w połowie lipca ub.r. Na lotnisku w Gdyni podczas lotu treningowego samolot szkolno-treningowy M-346 Bielik uderzył w płytę lotnisku. Pilot maszyny poniósł śmierć na miejscu, a zaplanowane na następny dzień pokazy odwołano. (PAP)

Katastrofy i wypadki w polskim lotnictwie wojskowym

W czwartek wieczorem podczas ćwiczeń przed pokazami AirSHOW w Radomiu rozbił się samolot F-16, zginął pilot mjr Maciej „Slab” Krakowian. W ostatnich latach w Polsce odnotowano kilka katastrof samolotów wojskowych, wcześniej - głównie w latach 90. i na początku XX w. - miała miejsce seria wypadków w lotnictwie wojskowym, które korzystało jeszcze masowo ze sprzętu poradzieckiego.

Samoloty wielozadaniowe F-16 stanowią obecnie podstawę polskiego lotnictwa bojowego, odpowiadając m.in. za większość patroli i misji związanych z ochroną polskiej przestrzeni powietrznej; W czwartek jedna z 48 maszyn, jakie posiada Polska, rozbiła się w Radomiu. To pierwszy wypadek maszyny tego typu od prawie 20 lat ich użytkowania.

W ubiegłym roku doszło do katastrofy samolotu wojskowego w Gdyni-Kosakowie. 12 lipca rozbił się tam samolot M-346 Master (Bielik). Podczas przygotowań do pokazu samolot uderzył w płytę lotniska. Na miejscu zginął pilot mjr Robert Jeł. Samolot należał do 41. Bazy Lotnictwa Szkolnego w Dęblinie.

Do incydentu, w którym nikt nie ucierpiał, doszło też 27 kwietnia 2023 r. podczas uroczystego otwarcia lotniska Warszawa-Radom. Podczas pokazu zespołu akrobacyjnego Orlik doszło do kontaktu w powietrzu dwóch samolotów. Piloci bezpiecznie wylądowali. Nikomu nic się nie stało. Części samolotu spadły na prywatną posesję.

W poprzednich latach głośno było m.in. o wypadku stacjonującego w Mińsku Mazowieckim MiG-a-29, który 4 marca 2019 r., rozbił się podczas oblotu technicznego po przeprowadzonych pracach. Pilot katapultował się i wylądował na spadochronie koło Łochowa.

6 lipca 2018 r. rozbił się pod Pasłękiem (woj. warmińsko-mazurskie) pilot Krzysztof Sobański, który leciał MiG-29 z bazy w Malborku. Polska Grupa Zbrojeniowa przyznała, że powodem śmierci było wadliwe wykonanie przez zakład należący do PGZ elementu fotela katapultowego - co uniemożliwiło rozwinięcie spadochronu.

18 grudnia 2017 r. przy podejściu do lądowania po locie szkoleniowym w okolicach Kałuszyna k. Mińska Mazowieckiego rozbił się MiG-29. Pilot przeżył. Był to pierwszy wypadek polskiego MiG-a.

19 czerwca 2014 r. MiG-21, wykonujący lot szkoleniowy, rozbił się pod Kozienicami. Pilot katapultował się. Przeżył.

10 kwietnia 2010 r. samolot Tu-154M, należący do 36. Specjalnego Pułku Lotnictwa Transportowego, rozbił się przy podchodzeniu do lądowania na lotnisku w Smoleńsku. Zginęło 96 osób, w tym prezydent Lech Kaczyński z małżonką Marią Kaczyńską. Polska delegacja udawała się na uroczystości 70. rocznicy Zbrodni Katyńskiej.

31 marca 2009 r. - zginęła cała czteroosobowa załoga w katastrofie samolotu wojskowego "Bryza" na lotnisku Gdynia-Babie Doły. Samolot ćwiczył awaryjne lądowanie na jednym silniku - poinformowała Marynarka Wojenna.

27 lutego tego roku - z wysokości 200 m spadł śmigłowiec bojowy Mi-24 z 49. Pułku Śmigłowców Bojowych w Pruszczu Gdańskim. Wykonywał lot szkoleniowy na trasie Inowrocław - Toruń przed misją w Afganistanie. Wypadek przeżył dowódca śmigłowca i technik pokładowy, zginął drugi pilot por. Robert Wagner.

W pamięci wojskowych lotników są też m.in. katastrofa 23 stycznia 2008 r. samolotu transportowego CASA C-295M w Mirosławcu. Zginęło 4 członków załogi i 16 pasażerów, wcześniej uczestniczących w 50. Konferencji Bezpieczeństwa Lotów Lotnictwa Sił Zbrojnych RP. Wśród poległych oficerów był gen. bryg. pil. Andrzej Andrzejewski, dowódca 1. Brygady Lotnictwa Taktycznego w Świdwinie (pośmiertnie awansowany na stopień generała dywizji).

W październiku 2008 r. pod Lubartowem (Lubelskie) rozbił się wojskowy śmigłowiec Mi-2 ze szkoły lotniczej w Dęblinie. Maszyna spadła z wysokości ok. 100 metrów. W wypadku ciężko ranny został jeden z pilotów. Komisja badająca okoliczności wypadku ustaliła, iż przyczyna katastrofy było niesprawne łożysko w lewym silniku maszyny.

19 września 2007 r. Su-22 rozbił się podczas lądowania w bazie lotniczej w Powidzu. Pilot zginął.

W lipcu 2006 r. czterech członków załogi i trzech dziennikarzy ucierpiało w wypadku wojskowego Mi-24 w Iraku. Maszyna miała lecieć z Diwanii do bazy Delta w Al Kut. Była częścią większej kolumny wiozącej polską delegację, powracającą z uroczystości przejęcia dowództwa nad Wielonarodową Dywizją Centrum-Południe przez gen. Bronisława Kwiatkowskiego. Prawdopodobną przyczyną wypadku był silny podmuch wiatru.

W grudniu 2004 r. pod Karbalą w Iraku doszło do katastrofy śmigłowca Sokół, w której zginęło 3 polskich żołnierzy. Przeżył pilot - miał proces przed sądem wojskowym.

W grudniu 2003 r. śmigłowiec Mi-8 z pułku specjalnego, na którego pokładzie znajdował się ówczesny premier Leszek Miller, rozbił się po awarii obu silników w pobliżu Piaseczna pod Warszawą.

We wrześniu 2001 r. w miejscowości Nowa Pilona k. Bogaczewa pod Elblągiem, przy drodze krajowej nr 7 rozbił się samolot wojskowy MiG 21. Pilot zdołał się katapultować. Znaleziono go kilka kilometrów od miejsca wypadku i śmigłowcem odwieziono do szpitala.

Również we wrześniu 2001 r. na poligonie Jagodne koło Żelechowa w woj. lubelskim rozbił się samolot szkoleniowy "Iskra". Zginął pilot - instruktor podporucznik. Samolot pochodził ze szkoły w Dęblinie. 24 sierpnia tego roku Su-22 rozbił się podczas lotu szkoleniowego w okolicach bazy lotniczej w Krzesinach. Pilot zdołał się katapultować.

13 czerwca 2001 r. dwóch pilotów z 6 Eskadry Lotnictwa Taktycznego zginęło w katastrofie lotniczej podczas podchodzenia do lądowania w Powidzu w woj. wielkopolskim.

W lipcu 2000 r. w katastrofie samolotu myśliwskiego MiG-21 zginął pilot. Samolot rozbił się w okolicy poligonu koło Piły. Przed wypadkiem pilot nie zgłaszał problemów z maszyną.

W maju 1999 r. na polach niedaleko Malborka, w województwie pomorskim, rozbił się MiG-21bis. Pilot katapultował się i nie odniósł obrażeń.

11 listopada 1998 r. wojskowa Iskra rozbiła się w lesie k. Otwocka. Maszyna wykonywała rozpoznanie pogody przed defiladą samolotów nad Placem Piłsudskiego w Warszawie w Dniu Święta Niepodległości. W katastrofie zginęło dwóch doświadczonych pilotów.

W maju 1998 r. w katastrofie Iskry zginął kapitan, który odbywał lot szkoleniowy maszyną Wyższej Szkoły Oficerskiej Sił Powietrznych w Dęblinie. Samolot rozbił się w Żelechowie, w ówczesnym woj. siedleckim; uderzył w ziemię i stanął w ogniu.

26 maja 1998 r. w katastrofie Iskry, zginęło dwóch doświadczonych pilotów wojskowych. Samolot rozbił się w okolicach lotniska szkolnego w Dęblinie, na skraju miejscowości Bobrowniki.

10 lipca 1997 r. śmigłowiec wojskowy Mi-24 rozbił się w Zakopanem, spadł na asfaltową drogę na Groniku. Nie było ofiar śmiertelnych.

10 czerwca 1997 r. koło Brańska w ówczesnym woj. białostockim samolot Iskra po 25 minutach lotu spadł na pole i spłonął. W katastrofie zginęli dwaj piloci - instruktor i uczeń podchorąży z 61 lotniczego pułku szkolnego w Białej Podlaskiej.

Rok 1996 władze lotnictwa wojskowego określiły mianem "czarnej serii". W 9 wypadkach zginęło wtedy 5 lotników. Rozbił się śmigłowiec Mi-2, szkolno-bojowa Iryda, cztery myśliwce MiG-21, Su-22, szkolno-treningowy Orlik i transportowy An-2.

Równie dramatyczny był rok 1995. 26 lipca w okolicach poligonu wojskowego w Nadarzycach (woj. pilskie), eksplodował w powietrzu samolot wojskowy SU-22. Maszyna należała do 40 Pułku Lotnictwa Bombowego w Świdwinie. Zginął mjr Jerzy Stramek. Przyczyną katastrofy był wybuch jednego z ładunków podwieszonych pod skrzydłami samolotu.

Również w lipcu tego roku rozbiła się "Iskra" z Dęblina pilotowana przez słuchacza III roku Wyższej Szkoły Oficerskiej Sił Powietrznych. Pilot zdołał się katapultować. 11 lipca tego roku w woj. koszalińskim rozbił się samolot Su-22. Zginęli dwaj doświadczeni piloci - pułkownik i podpułkownik. Przyczyną wypadku był błąd w pilotażu.

31 maja 1995 r. rozbił się samolot Su-20 z Powidza. Zginął jeden pilot. Miesiąc wcześniej doszło do awarii samolotu Su-22M z Mirosławca. Pilot zdołał się katapultować.

25 lutego 1994 r. podczas startu wypadkowi uległ MiG-21 bis z 34 PLM. Pilot zdążył się katapultować i przeżył.

20 listopada 1992 r. w katastrofie MiG-21 PFM z 26 PLM z Zegrza Pomorskiego zginął pilot porucznik Roman Jacek. Pilot wystartował z Lotniska Krzesiny, do nocnego lotu w trudnych warunkach atmosferycznych. Po starcie zgasło podświetlenie przyrządów pokładowych, o czym pilot zameldował. Z pełną prędkością wbił się w ziemię, koło miejscowości Palędzie.

5 sierpnia tego roku wypadkowi koło Malborka uległ MiG-21 bis z 34 PLM. Pilot przeżył. Przyczyną wypadku był brak paliwa.

1 marca 1991 r. doszło do kolizji samolotów MiG-21 MF z 34 PLM, z samolotem myśliwskim MiG-21 z 11 PLM. Piloci przeżyli.

16 listopada 1990 r. katastrofie uległ MiG-21 bis z 9 PLM (Zegrze Pomorskie) w okolicy miejscowości Mostowo. Zginął pilot porucznik Andrzej Seroka. Lot był wykonywana w trudnych warunkach atmosferycznych. Przyczyna katastrofy niewyjaśniona. W miejscu katastrofy jest ustawiony pomnik.

Do katastrof dochodziło też podczas radomskiego AirSHOW w poprzednich latach, ale bez udziału polskich pilotów wojskowych. W 2009 r. w katastrofie Su-27 zginęło tam dwóch białoruskich pilotów, a w 2007 roku na niewielkiej wysokości zderzyły się dwa samoloty grupy akrobacyjnej "Żelazny" z Zielonej Góry - zginęli dwaj piloci. (PAP)