Bezpieczeństwo lotów nad Rosją pod znakiem zapytania po tragedii w Kazachstanie

• Jakie warunki Azerbejdżan postawił Rosji w związku z zestrzeleniem samolotu Azerbaijan Airlines?
• Jakie działania podejmują międzynarodowe organizacje w sprawie bezpieczeństwa lotów nad strefami konfliktu?
• W jaki sposób incydenty z zestrzeleniem samolotów w przeszłości wpłynęły na międzynarodowe regulacje dotyczące przestrzeni powietrznej?

Prezydent Alijew podkreślił, że zestrzelenie samolotu Embraer-190, lecącego z Baku do Groznego, było niezamierzone. Jednak działania rosyjskich urządzeń do prowadzenia wojny elektronicznej miały utrudnić pilotom kontrolę nad maszyną, co doprowadziło do tragedii. Na pokładzie znajdowało się 85 osób, w tym obywatele Azerbejdżanu, Rosji, Kazachstanu i Kirgistanu.

Alijew odrzucił sugestię Rosji, aby wypadek zbadał Międzypaństwowy Komitet Lotniczy, twierdząc, że organizacja ta jest zdominowana przez urzędników rosyjskich i nie zapewni bezstronności dochodzenia.

Katastrofa wywołała dyskusję na temat bezpieczeństwa lotów cywilnych nad terytorium Rosji. Ukraiński prawnik Gunduz Mamedow, były zastępca prokuratora generalnego Ukrainy, ocenił, że brak zamknięcia przestrzeni powietrznej nad Rosją stanowi poważne zagrożenie dla pasażerów, zwłaszcza w kontekście wojny w Ukrainie. Wskazał, że potencjalne błędy systemów obrony powietrznej mogą prowadzić do podobnych incydentów.

Eksperci zwracają uwagę, że przestrzeń powietrzna nad Rosją, choć ograniczana w niektórych regionach, nie została całkowicie zamknięta, co może mieć tragiczne konsekwencje. Wiele linii lotniczych, w tym Turkish Airlines, Emirates czy Air China, nadal lata nad Rosją, mimo że większość zachodnich przewoźników zawiesiła takie połączenia po inwazji na Ukrainę w 2022 roku.

Prezydent Rosji Władimir Putin przeprosił Ilhama Alijewa za „tragiczny incydent”, ale nie przyznał wprost, że samolot został zestrzelony przez rosyjską rakietę. Mimo to wiele linii lotniczych, w tym narodowi przewoźnicy Azerbejdżanu i Kazachstanu, zawiesiło loty do Rosji. Fly Dubai oraz El Al również odwołały swoje połączenia do rosyjskich miast.

Katastrofa przypomina inne tragiczne incydenty związane z atakami na samoloty pasażerskie. Najgłośniejsze z nich to zestrzelenie Boeinga 777 Malaysia Airlines nad Donbasem w 2014 roku, gdy prorosyjscy separatyści zestrzelili samolot, zabijając 298 osób, oraz przypadek ukraińskiego Tu-154 zestrzelonego w 2001 roku przez siły ukraińskie podczas ćwiczeń.

Agnes Callamard, ekspertka ONZ ds. praw człowieka i obecna szefowa Amnesty International, podkreślała, że w sytuacjach napięć militarnych kraje powinny zamykać przestrzeń powietrzną, aby chronić życie pasażerów. W swoim raporcie z 2024 roku Agencja UE ds. Bezpieczeństwa Lotniczego (EASA) ostrzegała, że ataki na loty cywilne stanowią istotne zagrożenie dla lotnictwa.

Eksperci i organizacje międzynarodowe wzywają do opracowania jasnych zasad zamykania przestrzeni powietrznej nad regionami objętymi konfliktem. Takie działania, choć kosztowne dla państw i przewoźników, są konieczne, aby uniknąć kolejnych tragedii.

Katastrofa w Kazachstanie oraz inne przypadki z ostatnich lat podkreślają pilną potrzebę międzynarodowej współpracy i odpowiedzialności w zarządzaniu przestrzenią powietrzną nad strefami konfliktów.