Interpelacja w sprawie systemu Polsuw – polskiego systemu zestawów kołowych o zmiennym rozstawie, który miał zrewolucjonizować transport kolejowy na granicach systemów normalno- i szerokotorowych 

25 kwietnia poseł Michał Moskal wystosował interpelacje nr 9561 do ministra infrastruktury w sprawie systemu Polsuw – polskiego systemu zestawów kołowych o zmiennym rozstawie, który miał zrewolucjonizować transport kolejowy na granicach systemów normalno- i szerokotorowych 

Jak pisze poseł 

“Szanowny Panie Ministrze, 

na podstawie art. 192 Regulaminu Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej kieruję interpelację poselską do ministra infrastruktury w sprawie systemu Polsuw, polskiego systemu zestawów kołowych o zmiennym rozstawie, który miał zrewolucjonizować transport kolejowy na granicach systemów normalno- i szerokotorowych, a którego rozwój, według wypowiedzi prezesa PKP Intercity, został praktycznie porzucony. 

We wrześniu 2019 roku PKP SA ogłosiło zakup patentu, dokumentacji oraz majątkowych praw autorskich do systemu Polsuw, będącego unowocześnioną wersją systemu SUW2000, opracowanego przez inż. Ryszarda Suwalskiego^[1]. System ten, umożliwiający zmianę rozstawu kół pociągu bez zatrzymywania przy prędkości około 40 km/h, miał przyspieszyć i usprawnić przewozy pasażerskie i towarowe na granicach z krajami byłego ZSRR, takich jak Ukraina czy Litwa, skracając czas operacji z godzin do kilku minut^[2]. Ówczesny wiceminister infrastruktury Andrzej Bittel podkreślał, że Polsuw zapewni polskim przewoźnikom przewagę konkurencyjną na trasach Europa–Azja, w tym na Nowym Jedwabnym Szlaku, oraz wspomoże rozwój transportu transgranicznego. 

Jednak, jak wynika z wypowiedzi prezesa PKP Intercity Janusza Malinowskiego, podczas posiedzenia sejmowej Komisji Infrastruktury w dniu 9 kwietnia 2025 roku system Polsuw „przepadł” z powodu niekompletnej dokumentacji projektowej, braku dokumentacji technologicznej oraz braku zainteresowania polskich producentów podjęciem się realizacji zestawów kołowych i stanowisk przestawczych^[3]. Malinowski stwierdził, że projekt jest „nie do odbudowy” i został „pogrzebany ze szkodą dla naszego kraju”, wskazując na problemy techniczne, w tym brak dostępu do specjalistycznych komponentów zagranicznych, takich jak tuleje ślizgowe cienkościenne firmy Glacier, oraz wcześniejsze niepowodzenia takie jak wypadek na Ukrainie związany z systemem SUW2000. 

Brak postępu w realizacji projektu Polsuw budzi poważne obawy, szczególnie w kontekście rosnących potrzeb transportowych między Polską a Ukrainą. W świetle planowanego podpisania umowy między USA a Ukrainą dotyczącej wydobycia metali rzadkich należy założyć, że transport towarowy, w tym wywóz rud metali, ulegnie intensyfikacji, co znacząco zwiększy zapotrzebowanie na szybkie i efektywne połączenia kolejowe. System Polsuw mógłby w tym kontekście nie tylko usprawnić przewóz towarów, ale także przyspieszyć transport pasażerski między Polską a Ukrainą, poprawiając konkurencyjność kolei wobec transportu lotniczego i drogowego. Zaniechanie rozwoju tej innowacyjnej technologii jest niezrozumiałe, zwłaszcza w obliczu strategicznego znaczenia województwa lubelskiego jako regionu granicznego, gdzie szybkie połączenia transgraniczne mogłyby wspierać rozwój gospodarczy i turystyczny. 

W związku z powyższym zwracam się z następującymi pytaniami do ministra infrastruktury: 

1. Co działo się z projektem Polsuw od momentu zakupu praw do dokumentacji przez PKP SA we wrześniu 2019 roku? Proszę o szczegółowe wyjaśnienie działań podejmowanych w ramach prac badawczo-rozwojowych, w tym informacje o przeprowadzonych analizach, testach oraz wydatkowanych środkach publicznych. 

2. Czy Ministerstwo Infrastruktury potwierdza słowa prezesa PKP Intercity Janusza Malinowskiego, że system Polsuw „przepadł” i jest „nie do odbudowy”? Proszę o jasne stanowisko w tej sprawie. 

3. Dlaczego projekt Polsuw nie doczekał się komercyjnego wdrożenia? Proszę o dokładne wyjaśnienie przyczyn, w tym szczegółowe informacje na temat problemów z dokumentacją projektową i technologiczną, braku zainteresowania polskich producentów oraz niedostępności komponentów zagranicznych takich jak tuleje ślizgowe firmy Glacier. 

4. Jakie kroki Ministerstwo Infrastruktury podejmie w związku z fiaskiem projektu Polsuw, aby zapewnić rozwój alternatywnych rozwiązań przyspieszających transport transgraniczny, szczególnie w kontekście intensyfikacji przewozów towarowych między Polską a Ukrainą wynikającej z planowanego podpisania umowy USA–Ukraina dotyczącej wydobycia metali rzadkich? 

5. Czy Ministerstwo Infrastruktury rozważa ponowne podjęcie prac nad systemem Polsuw lub jego nową wersją, aby wykorzystać potencjał tej technologii dla przewozów pasażerskich i towarowych? Jeśli tak, proszę o przedstawienie harmonogramu i planowanego budżetu takich działań. Jeśli nie, proszę o wyjaśnienie, dlaczego projekt został ostatecznie porzucony. 

Podkreślam, że zaniechanie rozwoju systemu Polsuw jest poważnym niepowodzeniem polskiej polityki transportowej, szczególnie w obliczu strategicznych potrzeb województwa lubelskiego i całego kraju. Intensyfikacja transportu towarowego między Polską a Ukrainą, wynikająca m.in. z planowanej umowy dotyczącej wydobycia metali rzadkich, wymaga nowoczesnych i efektywnych rozwiązań kolejowych, takich jak Polsuw, które mogłyby skrócić czas przewozów i zwiększyć konkurencyjność kolei. Brak transparentności w sprawie przyczyn fiaska projektu oraz niejasność co do dalszych działań Ministerstwa Infrastruktury podważają zaufanie społeczne do zarządzania kluczowymi inwestycjami infrastrukturalnymi. Oczekuję szczegółowych i merytorycznych odpowiedzi na powyższe pytania, które pozwolą wyjaśnić, dlaczego Polska straciła szansę na wdrożenie innowacyjnej technologii, oraz jakie kroki zostaną podjęte, aby naprawić ten błąd i wspierać rozwój transportu transgranicznego.” 

Czekamy na odpwoiedź ministra