Witamy na stronie Transinfo.pl Nie widzisz tego artykułu, bo blokujesz reklamy, korzystając z Adblocka. Oto co możesz zrobić: Wypróbuj subskrypcję TransInfo.pl (już od 15 zł za rok), która ograniczy Ci reklamy i nie zobaczysz tego komunikatu Już subskrybujesz TransInfo.pl? Zaloguj się

KZK GOP odchodzi do historii. Po 27 latach

infotrans
27.12.2018 12:30
0 Komentarzy

Przejęcie przez Górnośląsko-Zagłębiowską Metropolię od 1 stycznia 2019 r. organizacji całości komunikacji miejskiej w tym regionie oznacza likwidację m.in. największego dotychczasowego organizatora – istniejącego przez ponad 27 lat Komunikacyjnego Związku Komunalnego GOP.

W minionym tygodniu zgromadzenie KZK GOP przyjęło uchwałę w sprawie postępowania likwidacyjnego tego związku. Od 1 stycznia za komunikację publiczną będzie odpowiadała jednostka organizacyjna GZM – Zarząd Transportu Metropolitalnego. Choć KZK GOP był na przestrzeni lat krytykowany w związku ze sposobem realizacji swojej podstawowej funkcji, jego działalność ściśle wiązała się z historią starań o utworzenie Metropolii.

27 lat temu

Zebranie założycielskie KZK GOP miało miejsce 19 września 1991 r. Jego utworzenie wiązało się ze zmianami wynikającymi z podziału Wojewódzkiego Przedsiębiorstwa Komunikacyjnego w Katowicach. Gminy przejmujące w drodze komunalizacji mienie przedsiębiorstw powstałych z podziału państwowego WPK (wcześniej zakładów komunikacyjnych WPK) zawierały porozumienia komunalne lub wstępowały do związków międzygminnych.

KZK GOP miał od początku zrzeszyć gminy centralnej części regionu, gdzie skala powiązań uniemożliwia samodzielne organizowanie komunikacji przez poszczególne samorządy. Początkowo przystąpiło do niego jednak tylko 11 gmin, liczba ta – z wahaniami – potem wzrosła. Jako organizator Związek zaczął funkcjonować w połowie 1993 r. – koordynując system, emitując bilety i zawierając umowy przewozowe. Dopiero od 2000 r. przejął organizację komunikacji tramwajowej – wykonywanej przez spółkę tramwajową nieskomunalizowaną aż do 2007 r.

Od początku KZK GOP zmagał się z poważnymi problemami finansowymi. W latach 90. region kilkakrotnie dotykały strajki pracowników samorządowych przedsiębiorstw komunikacji miejskiej – domagających się m.in. podwyżek płaca i odnawiania coraz bardziej zniszczonego taboru. Brak środków wynikał m.in. z braku jasnych reguł finansowania komunikacji w specyficznym regionie, gdzie znaczna część połączeń to dotąd faktycznie połączenia międzymiastowe, które zgodnie z ówczesnym prawem powinno było dotować państwo.

W 1999 r. obejmujący wówczas 23 gminy KZK GOP przygotował program naprawczy zakładający uczynienie go jedynym zarządcą dla systemu komunikacyjnego w aglomeracji, a także wprowadzenie wspólnego biletu w miejsce oddzielnych biletów tramwajowego i autobusowych. Bilet taki zaczął obowiązywać od lutego 2000 r., m.in. dzięki porozumieniu ustalającemu wkład finansowy dofinansowującego wtedy przewozy ponadlokalne samorządu województwa.

XXI wiek

W kolejnych latach, wobec tarć finansowych między reprezentującym gminy KZK GOP, a samorządem województwa, nie udało się doprowadzić do objęcia wspólnym biletem także kolei – z wyjątkiem dostępnego w latach 2002-2004 tzw. biletu miesięcznego ATP. W 2003 r. pracownicy przedsiębiorstw komunikacyjnych po raz kolejny ostro protestowali – na tle braku jasnego systemu finansowania transportu publicznego w regionie.

Od 2004 r. górnośląskie samorządy starały się o przejęcie wciąż państwowej tramwajowej spółki, wobec znacznego jej niedofinansowania i idącej za tym degradacji taboru i infrastruktury. Udało się to sfinalizować w maju 2007 r., gdy właścicielem wszystkich akcji Tramwajów Śląskich stał się na półtora roku KZK GOP – z końcem 2008 r. przekazując nieodpłatnie akcje 12 gminom.

Mimo członkostwa w Unii Europejskiej i pojawienia się szans na dodatkowe fundusze modernizacyjne, coraz więcej środowisk regionu wskazywało w tym czasie na wciąż nierozwiązywane problemy wiążące się z zarządzaniem komunikacją publiczną w specyficznym regionie. Z opracowania firmy doradczej Ernst&Young z końca 2007 r. wynikało, że aby sprostać wyzwaniom, gminy tworzące KZK GOP powinny zwiększyć zaangażowanie finansowe transportu; wówczas przeznaczały na to bowiem 2-4 razy mniej, niż inne polskie miasta.

Początek GZM

Eksperci postulowali też, by zarządzanie infrastrukturą transportową przejął docelowo stworzony w połowie 2007 r. przez 14 gmin aglomeracji protoplasta obecnej Metropolii – Górnośląski Związek Metropolitalny (GZM).

Ówczesny resort infrastruktury, zapraszając wobec Euro 2012 podmioty z sześciu wytypowanych do organizacji tej imprezy obszarów metropolitalnych do składania projektów, wskazał właśnie dawny GZM jako organizację, która powinna zająć się sprawą na Śląsku. Tym samym po raz pierwszy zaistniała ona jako reprezentacja 14 miast aglomeracji, choć ostatecznie ciężar projektu, po przekazaniu przez KZK GOP akcji Tramwajów Śląskich gminom, wzięła na siebie ta spółka.

Unijny projekt był jednym z elementów, który zapewnił Tramwajom Śląskim możliwość rozwoju. Drugim, jednocześnie kluczowym dla możliwości jego realizacji, stała się przygotowana w 2008 r. przez KZK GOP długoterminowa umowa na zakup usług komunikacji tramwajowej. W ten sposób Związek – występując w imieniu reprezentowanych przez siebie samorządów – podjął się długoterminowego przedsięwzięcia o charakterze metropolitalnym.

Nadchodzi ŚKP

W tym samym 2008 r. KZK GOP rozpoczął prace nad innym projektem o podobnym zasięgu – Śląskiej Karty Usług Publicznych, którego tzw. okres trwałości wynikający z umowy o unijne dofinansowanie upływa z końcem 2018 r. (docelowo funkcjonalności, a także ciągłość umów dotyczących ŚKUP, przejmie od początku 2019 r. Metropolia).

Jeszcze innym przedsięwzięciem o wymiarze metropolitalnym stała się umowa KZK GOP i Śląskiego Zakładu Przewozów Regionalnych z 2008 r. ws. wprowadzenia „Metropolitalnego biletu miesięcznego”. W 2012 r., gdy zdecydowaną większość przewozów kolejowych w regionie przejęła spółka samorządu województwa Koleje Śląskie, przeistoczył się on w „Bilet Śląski”, a następnie także „Eko Bilet” (honorowany przez kolejnych organizatorów).

Początek końca

Niezależnie od działań i inicjatyw KZK GOP o potrzebie powołania na Śląsku i w Zagłębiu związku miast, który przejąłby m.in. zarządzanie wspólnymi przedsiębiorstwami, mówiło się od połowy lat dziewięćdziesiątych. Prace i zabiegi o tzw. ustawę metropolitalną podjęto jeszcze przed utworzeniem Górnośląskiego Związku Metropolitalnego. Ostatecznie ustawę o związku metropolitalnym dla woj. śląskiego z 9 marca 2017 r. prezydent podpisał 4 kwietnia ub. roku.

Chęć uczestnictwa w nowej Metropolii wyraziło aż 41 miast i gmin regionu, liczących łącznie 2,3 mln mieszkańców. Poza Metropolią pozostało Jaworzno, przekonane m.in. o korzyściach wynikających z odrębności tamtejszego systemu komunikacji miejskiej.

Utworzony na gruncie tej ustawy związek pod nazwą Górnośląsko-Zagłębiowska Metropolia powstał 1 lipca ub. roku, a rozpoczął działalność od 1 stycznia 2018 r. Jednocześnie 23 czerwca br. zgromadzenie dawnego GZM podjęło uchwałę o jego likwidacji z końcem 2017 r.

Jednym z ostatnich przejawów działalności tej organizacji było zaangażowanie w rozpoczęcie prac nad studium transportowym dla metropolii, które ma być gotowe do końca 2019 r. W prace nad dokumentem, ujmującym wszystkie aspekty związane z rozwojem centralnej części woj. śląskiego – w kontekście m.in. transportu, infrastruktury drogowej czy zrównoważonej mobilności miejskiej – zaangażowały się: Związek Subregionu Centralnego Woj. Śląskiego, poszczególne samorządy, KZK GOP, urząd marszałkowski i jego spółka Koleje Śląskie, a także PKP Polskie Linie Kolejowe.

W listopadzie ub. roku Metropolia utworzyła Zarząd Transportu Metropolitalnego – jednostkę, która docelowo zastąpi dotychczasowych organizatorów. Uznając, że dotychczasowa działalność KZK GOP jest tożsama z realizacją ustawowych zadań związku metropolitalnego w tym zakresie, 23 stycznia br. zgromadzenie KZK GOP przyjęło uchwałę ws. wyrażenia intencji przekazania wszelkich praw i obowiązków na rzecz Metropolii ze skutkiem na 1 stycznia 2019 r., a następnie 17 grudnia uchwałę ws. postępowania likwidacyjnego. (PAP)

Komentarze