Jak promować publiczny transport? Dobitnie

Mogą być wprowadzane tymczasowo i „na próbę” po to, abyobywatele nie bali się testowania nowych rozwiązań. Przykładem może być miastoJyväskylä w Finlandii, gdzie grupie kilkuset osób zaproponowano bezpłatnepółroczne bilety na komunikację zbiorową w zamian za sprzedaż samochodówosobowych. Metodą miejskich eksperymentów wprowadza się rozwiązania bardziejradykalne, jakimi są miasta całkowicie wolne od aut (ang. car free cities).Czasem i miejscem na eksperymenty transportowe jest również remont i przebudowafragmentów infrastruktury komunikacyjnej miasta. Okres jej wyłączenia z ruchuna czas remontu może być okazją do zmiany organizacji ruchu w przyszłości.

Niezwykle jest przy tym istotne, aby dyskusji ozrównoważonym transporcie nie sprowadzać do nadmiernych uproszczeń i fałszywychkonfliktów „kierowcy kontra rowerzyści” czy „piesi kontra kierowcy”. Powodująone zatracenie perspektywy, gdzie każdy mieszkaniec miasta bywa zwyklejednocześnie szoferem, pasażerem autobusu, taksówki, rowerzystą czy nadewszystko – pieszym. Prowadzona w tym duchu dyskusja siłą rzeczy konfliktuje iwyolbrzymia wyobrażenie, że każde działanie w zakresie polityki transportowejkorzystne dla jednego środka transportu musi kończyć się upośledzeniempozostałych i w konsekwencji – z uwagi na opór społeczny – czyni niemożliwymiwiele pożądanych zmian.

Wreszcie, inicjatywy na rzecz rozwoju transportuzrównoważonego nie będą efektywne, jeśli nie będą działaniami komplementarnymii nie zapewnią wzajemnego uzupełnienia się działań z zakresu politykitransportowej, ochrony środowiska, polityki społecznej czy przestrzennej.Potrzebne są zatem ruchy jednocześnie kompleksowe jak i zdecydowane – aby mogłyzapewniać pozytywny i odważny „skok w przyszłość”.

Podsumowując rozważania możemy sformułować wnioski ocharakterze ogólnym:

– Ruch samochodów generuje koszty, które można liczyć. Sąone bardzo wysokie – nawet jeśli kalkulacja jest niedoskonała, to uświadamiajak, silny jest negatywny wpływ pojazdów spalinowych na środowisko przyrodniczei stan naszego zdrowia

– Pomimo rozwoju badań uświadamiających szkodliwośćdynamicznego rozwoju transportu spalinowego skala problemu dociera do społeczeństwabardzo wolno. Wyniki badań budzą społeczny opór – postrzegane są ambiwalentnielub wręcz są kontestowane (podobnie jak np. globalne ocieplenie), bowiem metodypomiaru obserwowanych zjawisk są bardzo skomplikowane

– Władze publiczne państw i miast wprowadzają metody”internalizacji” kosztów zewnętrznych generowanych przez transport, jednak ichskuteczność jest zróżnicowania. Bada się zatem nie tylko same koszty, ale iskuteczność polityki ochrony powietrza

– Szczególnie w transporcie na poziomie lokalnymmaterializuje się zasada „likwidacji zanieczyszczeń u źródła”, możemy tutajzrobić najwięcej, z drugiej strony skutki zaniechania – tzn. nic nie robienia,również będziemy konsumować „u źródła”

– Zgodnie z zasadą „zanieczyszczający płaci” w przypadkuzanieczyszczeń powietrza pochodzących z transportu indywidulnego wszyscyponosimy koszty, koszty własnego zdrowia

– Organizacja transportu publicznego w wymiarzeinfrastrukturalnym i instytucjonalnym jest kluczowym warunkiem ograniczaniazanieczyszczeń. Nowoczesny, ekologiczny, sprawnie działając transport publicznystanowi argument przemawiający za pozostawieniem własnego samochodu w domu

– Dokonany w cyklu 5 artykułów przegląd badań, w tymwdrażanych instrumentów, pozwala na sformułowania ogólnych rekomendacji.Najważniejsze z nich pokazują, że należy przede wszystkim:

Stosować te instrumenty, które przekładają się naindywidualne koszty i korzyści podmiotów które odpowiednio emitują izmniejszają emisję zanieczyszczeń (np. zmieniając środek transportu)

Dobitnie uświadamiać koszty, często w jednostkachpieniężnych, gdyż wtedy działają silnie psychologicznie

Dostosowywać instrumenty do zróżnicowanych grup (np. wedługwieku, stosunku do środowiska, poziomu zamożności, etapu życia (momentyprzełomowe) ze szczególnym uwzględnieniem grup wrażliwych

Stosować „eksperymenty transportowe” by pokazywać, jakdziałają rozwiązania przyjazne dla środowiska i trwale zmieniać nawyki

Wykorzystywać zintegrowane podejście, uwzgledniające różnepolityki sektorowe

Prowadzić politykę opartą na kulturze partycypacji i dążeniudo konsensusu, wspomaganą częstymi i ciągłymi akcjamipromocyjno-informacyjnymi.

„